Cô bác anh chị thân mến,
Ho là phản xạ tự nhiên của cơ thể khi đường hô hấp bị kích thích – có thể do cảm lạnh, viêm họng, dị ứng hay thay đổi thời tiết. Nhưng nếu cơn ho kéo dài, tái đi tái lại, đặc biệt là ở trẻ nhỏ hay người già yếu, thì không còn là chuyện “vặt” nữa. Trong kho tàng thuốc Nam của cha ông ta, có một vị thảo dược rất quen thuộc – lá hẹ – không chỉ dùng để nấu ăn mà còn được ví như vị thuốc “trị ho từ gốc”, vừa lành tính, vừa dễ làm tại nhà.
Theo Y học cổ truyền, lá hẹ có vị cay, hơi chua, tính ấm, quy kinh Can và Thận, có công năng bổ dương, ôn trung, tán huyết, giải độc, hành khí. Đặc biệt, hẹ còn có tác dụng giáng khí, chỉ khái (giảm ho), hóa đàm, rất phù hợp trong các chứng ho do phong hàn, cảm lạnh, đàm ứ.
Y thư cổ từng chép rằng: “Hẹ ấm mà không quá nóng, thông mà không tán khí, nhu mà không hại âm” – tức là vị thuốc nhu hòa, giúp điều chỉnh khí huyết, tiêu độc mà không gây kích ứng mạnh như các thuốc tân dược.
Vì sao lá hẹ trị được ho?
Theo cả Đông y lẫn nghiên cứu hiện đại, lá hẹ chứa nhiều hoạt chất kháng khuẩn, kháng viêm tự nhiên, như allicin – giúp ức chế vi khuẩn, virus gây viêm họng, cảm cúm.
Đồng thời, lá hẹ có khả năng:
- Làm ấm phổi, giúp long đờm, giảm ho
- Giảm kích ứng vùng họng, giúp dịu cổ, bớt đau rát
- Tăng sức đề kháng, giúp cơ thể tự phục hồi nhanh hơn
- Lành tính với trẻ em và người lớn tuổi, dùng được lâu dài
3 cách trị ho bằng lá hẹ đơn giản tại nhà
1. Lá hẹ hấp đường phèn – trị ho cho trẻ nhỏ
Nguyên liệu:
- 1 nắm lá hẹ tươi (chọn loại lá non, không già)
- 1–2 viên đường phèn
Cách làm:
- Rửa sạch hẹ, cắt khúc nhỏ, cho vào bát.
- Thêm đường phèn, đem hấp cách thủy 10–15 phút.
- Chắt lấy nước, cho bé uống 2–3 lần/ngày, mỗi lần 2–3 thìa cà phê.
Dùng liên tục 3–5 ngày sẽ thấy bé giảm ho rõ rệt, ít bị nôn trớ hay khò khè.
2. Lá hẹ hấp mật ong – bài thuốc cho người lớn
Nguyên liệu:
- 1 nắm lá hẹ
- 2 thìa mật ong nguyên chất
Cách làm:
- Lá hẹ rửa sạch, cắt khúc, cho vào bát cùng mật ong.
- Hấp cách thủy 15 phút, chắt lấy nước.
- Uống 2 lần/ngày sau bữa ăn 30 phút.
Mật ong giúp làm dịu cổ họng, kháng viêm, trong khi hẹ giúp tiêu đàm – đây là cặp đôi hoàn hảo cho các chứng ho có đờm, đau họng.
3. Lá hẹ xay lấy nước – đơn giản mà hiệu quả
Nguyên liệu: 10–15 lá hẹ tươi
Cách làm:
- Rửa sạch, giã nhuyễn hoặc xay với chút nước ấm.
- Lọc lấy nước cốt, uống từng ngụm nhỏ.
Thích hợp cho người không dùng được mật ong hoặc đường phèn.
Cô bác anh chị nhớ lưu ý này
- Không dùng hẹ khi đang bị tiêu chảy, tỳ vị yếu (vì tính ấm dễ kích thích).
- Hẹ có mùi hăng tự nhiên – nên chọn lá non, không già.
- Trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Trị ho theo Đông y – không chỉ dập triệu chứng, mà dưỡng từ gốc
Trong Đông y, ho không đơn thuần là bệnh của họng, mà còn liên quan đến tạng Phế, Can, Tỳ. Muốn dứt điểm ho, ta phải dưỡng Phế, hành khí, hóa đàm, giải độc – chứ không chỉ làm hết triệu chứng bề ngoài.
Lá hẹ không chỉ là vị thuốc “chỉ khái” (giảm ho), mà còn là phương tiện giúp điều hòa khí huyết, kích thích tiêu hóa, tăng sức đề kháng từ bên trong – nên rất phù hợp với người hay cảm lạnh, ho theo mùa, sức đề kháng yếu.
Cô bác anh chị thân mến,
Dùng lá hẹ – tưởng đơn giản như nấu bát canh, mà lại ẩn chứa cả triết lý dưỡng sinh lâu đời: lấy cái lành trong tự nhiên để làm mềm bệnh, làm mạnh khí. Nếu biết dùng đúng cách, cô bác sẽ thấy cơn ho dịu đi nhẹ nhàng như cách một cơn gió mát lành xua đi cái oi nồng đầu hạ.
TTƯT, Bác sĩ Lê Phương
