Cô bác anh chị thân mến,
Mỗi khi trời trở gió, gió lạnh len lỏi vào từng khe cửa, cũng là lúc cơ thể dễ “trở chứng” – đầu nhức âm ỉ, ho húng hắng, hắt hơi liên tục, người sốt hâm hấp mà không ra mồ hôi, mũi thì tắc nghẽn, chảy nước ròng ròng. Những dấu hiệu ấy, trong Đông y gọi là cảm phong hàn, tức là hàn khí xâm nhập làm bế tắc vệ khí, khiến lỗ chân lông đóng lại, không thoát được tà khí ra ngoài.
Lúc ấy, thay vì vội vã uống kháng sinh, mình có thể áp dụng bài thuốc cổ truyền nhẹ nhàng, tự nhiên mà hiệu nghiệm: tía tô – gừng – đường đỏ. Đây là bài thuốc tân ôn giải biểu, nghĩa là làm ấm cơ thể, thông khí, phát tán hàn khí ra ngoài qua mồ hôi, đồng thời làm dịu các triệu chứng sớm của cảm lạnh.
1. Giải thích công dụng theo Đông y
-
Tía tô: Vị cay, tính ấm, quy kinh phế – tỳ. Tác dụng tân ôn giải biểu, hành khí hòa vị, thường dùng để chữa cảm lạnh, sốt, không ra mồ hôi, ho do lạnh, đau đầu do phong hàn. Lá tía tô giúp mở lỗ chân lông, làm ra mồ hôi để đẩy hàn tà ra ngoài.
-
Gừng tươi: Vị cay, tính ấm, quy kinh phế – tỳ – vị. Có công dụng tán hàn, ôn trung, chỉ ho, chống nôn, giúp làm ấm bụng, giải lạnh, thông khí.
-
Đường đỏ (thường dùng thay cho đường trắng trong thuốc Đông y): Vị ngọt, tính ôn, giúp bổ khí, dưỡng huyết, đồng thời làm dịu vị thuốc cay, giúp cơ thể dễ hấp thu hơn.
Sự kết hợp của ba vị này tạo nên bài thuốc “ba mũi giáp công”:
🌿 Tía tô – mở cửa (lỗ chân lông),
🌶️ Gừng – đuổi khí lạnh ra,
🍯 Đường đỏ – bồi khí, điều hòa và dẫn thuốc.
2. Cách nấu bài thuốc tía tô – gừng – đường đỏ
🔸 Nguyên liệu:
-
Tía tô tươi: 15–20g (khoảng 1 nắm tay nhỏ)
-
Gừng tươi: 6–10g (1/2 củ nhỏ)
-
Đường đỏ: 20–30g
-
Nước sạch: 300ml
🔸 Cách làm:
-
Tía tô rửa sạch, để ráo nước.
-
Gừng cạo vỏ, đập dập hoặc thái lát mỏng.
-
Cho tía tô và gừng vào nồi cùng 300ml nước.
-
Đun sôi rồi hạ nhỏ lửa, tiếp tục đun thêm 15–20 phút.
-
Tắt bếp, cho đường đỏ vào khuấy đều đến tan hết.
-
Đổ ra bát uống khi còn ấm nóng, uống từ từ, nên đắp chăn để ra mồ hôi nhẹ.
Cô bác anh chị lưu ý
-
Dùng ngay khi có dấu hiệu cảm lạnh: nhức đầu, rùng mình, hắt hơi, mũi chảy nước, ho nhẹ.
-
Không dùng khi đã sốt cao, ra nhiều mồ hôi, hoặc cảm đã chuyển sang giai đoạn nhiễm trùng (có đờm vàng, sốt cao kéo dài).
-
Phụ nữ có thai nên hỏi ý kiến trước khi dùng, đặc biệt khi cơ địa nhạy cảm.
-
Sau khi uống nên tránh gió, nghỉ ngơi, giữ ấm cơ thể.
Cô bác anh chị thân mến,
Cảm lạnh tưởng chừng là chuyện nhỏ, nhưng nếu không chăm sóc từ sớm sẽ dễ chuyển biến thành ho lâu ngày, viêm họng, thậm chí viêm phế quản. Đông y ví cơ thể như ngôi nhà có cửa sổ, nếu để gió lùa vào mà không đóng lại kịp, sẽ khiến khí lạnh xâm nhập, phá vỡ sự điều hòa bên trong. Bài thuốc tía tô – gừng – đường đỏ như người gác cửa, giúp ta giữ ấm từ sớm, đuổi khí lạnh ra ngoài một cách an toàn, tự nhiên.
Một bát thuốc ấm nóng từ lá tía tô, lát gừng, viên đường đỏ không chỉ xoa dịu cơ thể, mà còn là lời nhắn gửi từ thiên nhiên: hãy chữa lành từ những điều đơn giản nhất, bằng cây cỏ quanh mình, bằng sự lắng nghe cơ thể sớm hơn một bước.
Chúc cô bác anh chị luôn khỏe mạnh, không để cảm mạo làm phiền, và luôn có những buổi chiều ấm áp bên ly thuốc dân gian thân thuộc.
TTƯT, Bác sĩ Lê Phương
