Cô bác anh chị thân mến,
Trong dân gian, mỗi khi ai đó nói khàn, mất tiếng hay cảm cúm hắt hơi là y như rằng được mách: “Ngậm vài lát chanh muối, hết liền á!”. Nghe thì đơn giản, mà hiệu quả lại không ngờ – thứ quả quen thuộc nơi bếp nhà, chỉ cần biết cách chế biến và dùng đúng lúc, có thể trở thành “vị thuốc để dành” mỗi khi thời tiết trở trời, gió lạnh ùa về.
Người xưa có câu: “Bệnh từ miệng mà vào, họa từ miệng mà ra” – miệng và họng là cửa ngõ của khí, của thức ăn, cũng là nơi tà khí dễ xâm nhập. Trong Đông y, họng thuộc phế, khi phế khí suy, chính khí yếu, ngoại tà như phong hàn, phong nhiệt sẽ nhân đó mà xâm nhập, gây ra cảm cúm, sổ mũi, đau họng, mất tiếng, khan tiếng. Đó là lý do vì sao mỗi khi cảm lạnh, cổ họng là nơi đầu tiên lên tiếng báo động.
Chanh muối – nhỏ mà có võ
Chanh muối là chanh được ngâm lâu ngày với muối trắng, có vị mặn, hơi chua, tính mát, vào các kinh Can, Phế, Tỳ. Trong Đông y, chanh muối có tác dụng:
- Sinh tân chỉ khát (tạo nước bọt, dịu cổ họng)
- Lợi yết hầu (giúp sáng giọng, giảm khàn tiếng)
- Giải biểu tán hàn (đuổi cảm lạnh ra ngoài)
- Tiêu đàm, chỉ khái (giảm ho, loãng đờm)
Nói dễ hiểu, chanh muối giống như ly nước ấm của người gác cổng, vừa giữ ấm, vừa bảo vệ cổ họng khỏi sự tấn công của gió lạnh, vi khuẩn. Khi vừa hắt hơi, rát cổ, ngậm một lát chanh muối sẽ giúp kháng khuẩn tại chỗ, kích thích tuyến nước bọt, giữ ẩm niêm mạc họng và ngăn ngừa viêm lan rộng.
Cách dùng chanh muối trị cảm cúm, khan tiếng
Ngậm trực tiếp chanh muối
- Thái lát mỏng quả chanh muối, ngậm từng lát nhỏ trong miệng, ngậm đến khi tan hết thì nhả vỏ.
- Ngày ngậm 3–4 lần, nhất là lúc bắt đầu thấy rát họng, khô cổ, giọng khàn.
- Cách này giúp làm dịu họng tức thì, giảm ho, chống mất tiếng.
Pha nước chanh muối ấm uống
- Dằm 1/2 quả chanh muối trong cốc nước ấm (~250ml), có thể thêm chút mật ong nếu thích.
- Uống vào sáng sớm hoặc trước khi ngủ, giúp ấm họng, thông mũi, nhẹ cổ.
Chanh muối hấp gừng (trị cảm kèm ho, lạnh)
- Cắt lát chanh muối + vài lát gừng tươi, hấp cách thủy 10 phút, chắt lấy nước uống ấm.
- Uống 2–3 lần/ngày, giúp tán hàn, tiêu đàm, trị cảm cúm đầu mùa rất hiệu quả.
Tự làm chanh muối tại nhà
- Chọn chanh ta vỏ mỏng, rửa sạch, để ráo
- Xếp vào hũ, rải muối hạt xen kẽ, nén chặt
- Đổ nước muối pha loãng ngập chanh, phơi nắng ít nhất 1 tháng
- Càng để lâu càng tốt – chanh ngả vàng, mềm, thơm dịu là dùng được
Cô bác anh chị lưu ý điều này
- Không nên dùng khi đang viêm loét dạ dày nặng hoặc người phải ăn nhạt hoàn toàn
- Trẻ nhỏ dưới 1 tuổi không nên dùng kết hợp mật ong
- Chanh muối là hỗ trợ khi bệnh mới chớm – nếu sốt cao, ho nặng, mất tiếng lâu thì nên khám bác sĩ để được điều trị kịp thời.
Cô bác anh chị thân mến, chanh muối là vị thuốc đơn giản mà hiệu quả, nhưng quan trọng là dùng đúng lúc, đúng cách. Không cần đợi bệnh nặng mới lo, chỉ cần thấy khô họng, rát mũi, mệt mỏi sau khi dầm mưa hay thức khuya là có thể dùng ngay – vừa là phòng bệnh, vừa là “bảo bối” dưỡng phế, giữ giọng.
Trong phép trị cổ truyền, người ta nói: “Muốn giữ họng khỏe, phải dưỡng phế; muốn dưỡng phế, phải điều khí, thanh nhiệt, nhuận âm.” Mà chanh muối – vị chua mặn hòa hợp ấy – lại là một phần trong con đường đó. Một lọ chanh muối trong bếp cũng như một bình trà thảo dược trong lòng – giản dị mà đầy tình thương cho sức khỏe.
Mong rằng mỗi nhà đều có hũ chanh muối, mỗi người đều biết dùng để giữ tiếng nói trong, giữ hơi thở khỏe, vượt qua mùa lạnh một cách an lành.
TTƯT, Bác sĩ Lê Phương
