Cô bác anh chị thân mến,
Trong y học cổ truyền, viêm xoang được hiểu là do phong – hàn – thấp tà xâm nhập, chính khí suy yếu, phế khí mất chức năng tuyên giáng, tỳ vận hóa kém, khiến đờm trọc tụ lại trong mũi xoang. Bệnh khiến người ta thường xuyên ngạt mũi, chảy dịch, đau đầu, mệt mỏi, tinh thần sa sút. Giống như căn nhà có mái hiên bị tắc rãnh thoát nước, mỗi khi mưa xuống, nước không thoát được mà ứ đọng, sinh rêu, sinh mốc – xoang mũi cũng vậy, khi bế tắc thì tà khí dễ dàng “làm ổ”, bệnh càng ngày càng nặng.
Một vị thuốc dân gian quen thuộc nhưng hiệu quả trong trị xoang chính là hoa xuyến chi (còn gọi là cây cứt lợn, hoa ngũ sắc). Đông y ghi nhận, xuyến chi có vị đắng nhẹ, tính mát, công năng thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, cầm máu, tiêu thũng. Dân gian thường dùng để trị viêm xoang, viêm họng, mẩn ngứa, sốt phát ban. Nghiên cứu hiện đại cũng tìm thấy trong hoa xuyến chi tinh dầu chứa những hợp chất kháng viêm, chống dị ứng, giúp giảm phù nề niêm mạc xoang và hạn chế vi khuẩn gây bệnh.
Cách dùng hoa xuyến chi chữa viêm xoang
- Sắc nước uống thay trà
- Rửa sạch hoa xuyến chi, ngâm muối loãng 15 phút.
- Cắt khúc nhỏ, cho vào ấm với 400ml nước.
- Đun sôi, hạ nhỏ lửa thêm 15 phút, lọc lấy nước uống 2–3 lần/ngày.
Uống khi còn ấm, duy trì đều đặn giúp giảm nghẹt mũi, hắt hơi.
- Nhỏ mũi bằng nước cốt xuyến chi
- Giã nát thân lá, vắt lấy nước cốt.
- Rửa mũi bằng nước muối sinh lý trước, sau đó nhỏ 3–4 giọt nước cốt vào mỗi bên mũi.
Ban đầu có thể hơi rát, sau dịch xoang sẽ loãng ra và dễ thoát ra ngoài.
- Xông hơi bằng hoa xuyến chi
- Đun sôi một nắm hoa xuyến chi với 500ml nước.
- Dùng một phần để xông mũi, phần còn lại có thể uống trước bữa ăn.
Xông giúp tinh dầu thấm vào xoang, làm loãng dịch mủ, khai thông đường thở.
- Nước ép hoa xuyến chi tươi
- Giã nát cây, vắt lấy nước.
- Thấm bông gòn nhét vào mũi khoảng 10 phút, ngày 2 lần.
Hỗ trợ hút mủ, dịch nhầy trong xoang, giảm nghẹt mũi, nhức đầu.
- Kết hợp cùng các vị khác
- Hoa xuyến chi 30g, kim ngân hoa 20g, ké đầu ngựa 12g.
- Sắc với 600ml nước, còn 300ml, chia uống 2 lần/ngày.
Bài thuốc này giúp thanh nhiệt, tiêu độc, thông khiếu, giảm nhanh triệu chứng xoang.
Cô bác anh chị nhớ kỹ lưu ý này
- Hoa xuyến chi có vị khó uống, dễ gây buồn nôn – cần thận trọng với phụ nữ mang thai hoặc người hay đầy bụng.
- Chỉ nên áp dụng khi xoang ở mức nhẹ, không thay thế hoàn toàn thuốc điều trị.
- Nếu có tiền sử dị ứng, cần thử trước; nếu nổi mẩn, khó thở, phải ngưng ngay.
- Khi xông hơi, mở nồi từ từ, tránh bỏng da mặt và niêm mạc mũi.
- Luôn kết hợp giữ vệ sinh mũi họng, ăn uống thanh đạm, tập thể dục, đeo khẩu trang khi ra đường để nâng cao hiệu quả.
Cô bác anh chị thân mến, hoa xuyến chi chỉ là một vị thuốc hỗ trợ, giúp “chữa ngọn” – giảm viêm, khai khiếu, thông mũi. Muốn bệnh xoang không tái đi tái lại, Đông y khuyên phải kết hợp các phép trị như bổ khí, kiện tỳ, khu phong tán hàn, hóa đàm thông khiếu. Khi gốc rễ trong cơ thể đã vững, tà khí không dễ xâm nhập, mũi xoang mới thực sự khỏe mạnh lâu dài.
Mong rằng những cách dùng hoa xuyến chi trên đây sẽ là gợi ý hữu ích, giúp cô bác thêm một lựa chọn an toàn trong quá trình chăm sóc sức khỏe.
TTƯT, Bác sĩ Lê Phương
