Cô bác anh chị thân mến,
Ông bà ta có câu: “Lành cây phải dưỡng gốc, trị bệnh phải tìm căn.” Vậy nên khi một căn bệnh cứ lui rồi tái, như chiếc lá vừa tươi lại héo, ta không thể chỉ nhìn vào cái lá mà cần soi xuống tận rễ. Câu hỏi “Vì sao tôi cứ điều trị một thời gian thì bệnh viêm xoang lại tái phát?” chính là một nỗi trăn trở lớn – mà tôi gặp rất nhiều ở phòng khám.
Viêm xoang – tưởng là chuyện nhỏ ở mũi, nhưng thực ra là một câu chuyện dài, liên quan đến nhiều tạng phủ, nhiều yếu tố cả bên trong lẫn bên ngoài. Hễ thời tiết thay đổi, khói bụi nhiều, đề kháng yếu là bệnh lại “ghé thăm”. Điều trị chỉ hết triệu chứng, không chữa căn nguyên, thì chẳng khác nào lau mặt bàn đầy bụi mà không quét sạch phòng – bụi rồi cũng sẽ trở lại.
Dưới góc nhìn Đông y, viêm xoang thuộc phạm vi “Tỵ uyên” – là tình trạng ứ trệ khí huyết vùng đầu mặt, do tà khí (phong, hàn, nhiệt, thấp) xâm nhập, kết lại ở mũi gây viêm. Nhưng sâu xa hơn, căn nguyên của sự tái phát nằm ở ba yếu tố lớn:
1. Chính khí suy yếu – cơ thể không đủ sức tự bảo vệ:
Phế chủ khí, khai khiếu ra mũi. Tỳ sinh khí huyết, vận hóa thủy thấp. Can điều khí, thận nạp khí. Nếu một trong các tạng này hư suy – thì ngoại tà chỉ cần “ghé qua” là đủ để phát bệnh. Có người cứ trở trời là nghẹt mũi, có người vừa đi ngoài lạnh về là đau đầu, chảy mũi… Chính là vì gốc khí không vững, giống như cửa nhà không then cài, gió dễ lọt vào.
2. Tà khí chưa dứt hẳn, lại bị “ép” vào trong:
Nhiều người dùng thuốc xịt, kháng sinh mạnh, ban đầu thấy đỡ rất nhanh – mũi thông, dịch giảm. Nhưng đó là “trấn áp” tà khí chứ không phải “đuổi” nó đi. Tà chưa ra hết mà đã ngừng thuốc, thì giống như đun nồi nước chưa sôi mà tắt bếp – vi khuẩn, viêm nhiễm âm ỉ lại tiếp tục phát triển.
3. Không điều dưỡng hậu trị – khiến gốc bệnh phục hồi chậm:
Sau điều trị, nếu không biết giữ ấm, kiêng lạnh, ăn uống thanh đạm, tập thở, xoa bóp mũi… thì tạng phủ vẫn yếu, “vết nứt” trong cơ thể chưa liền. Bệnh viêm xoang vì thế dễ tái lại, và lần sau thường nặng hơn lần trước.
Vậy làm sao để trị xoang không tái phát?
Thứ nhất, cần điều trị tận gốc – phục hồi chính khí:
Phép trị Đông y nhấn mạnh vào bổ khí tạng Phế – kiện Tỳ – dưỡng Can Thận. Khi khí huyết đầy đủ, tà khí khó xâm nhập. Dùng thuốc thảo dược theo thể bệnh, giúp khu phong tán hàn, thanh nhiệt, tiêu đàm, hoạt huyết, thông khiếu. Nhưng quan trọng hơn cả là bồi bổ tạng phủ – như dưỡng đất để cây khỏi héo rũ khi nắng lên.
Thứ hai, cần điều trị đủ liệu trình – đừng dừng giữa chừng:
Có người dùng thuốc thấy đỡ liền, là ngưng. Nhưng trong Đông y, giai đoạn “trừ tà” chỉ là bước đầu. Giai đoạn “phục hồi” và “củng cố” mới là phần quan trọng giúp bệnh không tái. Như xây nhà, dựng xong khung mà không tô tường, lát nền thì gió mưa vẫn lùa được vào.
Thứ ba, cần dưỡng sinh đúng cách – sống hòa thuận với khí trời:
– Hạn chế tiếp xúc lạnh đột ngột, giữ ấm vùng cổ – mũi.
– Tránh ăn đồ cay nóng, chiên rán, gây nhiệt sinh đàm.
– Rửa mũi bằng nước muối sinh lý mỗi ngày.
– Tập hít thở sâu, xoa bóp huyệt nghinh hương, ấn đường… giúp khí huyết lưu thông vùng mũi.
Tóm lại, để bệnh viêm xoang không tái đi tái lại, cô bác cần nhớ ba chữ: TRỪ – BỔ – DƯỠNG. Trừ tà khí, bổ tạng phủ, dưỡng khí huyết. Đông y trị bệnh không chỉ để hết triệu chứng mà còn để làm mới lại cả “mảnh đất” bên trong cơ thể – nơi gốc bệnh bám rễ.
Nếu chỉ chăm chăm “đánh tan đám mây”, mà không điều khí – thì trời lại u ám. Nếu chỉ làm cho mũi thông, mà phế khí vẫn yếu, tỳ vận vẫn kém – thì viêm xoang vẫn sẽ trở lại như một “vị khách không mời”.
Cô bác anh chị thân mến,
Sức khỏe là một hành trình chứ không phải một lần chữa. Viêm xoang là bệnh mãn tính, cần sự kiên nhẫn, chăm sóc từ bên trong. Hãy xem mỗi ngày là một bước vun xới cho sức khỏe – chậm nhưng chắc. Có như vậy, ta mới không còn phải hỏi: “Sao bệnh cứ trở lại?” – mà có thể tự tin nói rằng: “Cơ thể tôi đã đủ mạnh để bảo vệ chính mình.”
Chúc cô bác luôn thông mũi, nhẹ đầu, tinh thần thư thái!
TTƯT, Bác sĩ Lê Phương
