Cảm ơn cô bác anh chị đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến tôi!
Câu hỏi này tôi nhận được rất nhiều, nhất là từ những cô bác anh chị gặp tình trạng ăn uống kém, đầy trướng, mệt mỏi, người gầy yếu, ngủ kém. Nghe thì tưởng đơn giản, nhưng “Tỳ Vị” trong YHCT lại là nền tảng để nuôi dưỡng toàn bộ cơ thể.
Tỳ Vị là gì trong YHCT?
Nếu nói một cách dễ hiểu thì cô bác anh chị có thể tưởng tượng:
- Tỳ giống như “nhà máy chế biến”, có nhiệm vụ chuyển hóa thức ăn thành khí huyết nuôi dưỡng cơ thể.
- Vị (dạ dày) lại giống “cửa nạp và lên men”, tiếp nhận và làm mềm đồ ăn để Tỳ dễ hấp thu.
Hai cơ quan này luôn đi đôi với nhau, nên trong YHCT mới gọi chung là Tỳ Vị. Tỳ khỏe thì khí huyết sinh đủ, cơ thể có năng lượng, tinh thần sáng suốt, ngủ cũng sâu và ngon.
Khi Tỳ yếu khiến cô bác anh chị ăn kém, khí huyết suy, người mệt, đầu óc thiếu minh mẫn, dễ mất ngủ, lo âu, mệt mỏi. Cho nên, dưỡng tỳ vị tốt là gốc để nuôi cơ thể từ bên trong.
Làm sao để biết Tỳ Vị đang “yếu”?
Trong quá trình thăm khám, tôi thường thấy người tỳ vị yếu sẽ có những dấu hiệu:
- Ăn uống kém, dễ đầy bụng
- Dễ tiêu chảy hoặc táo bón thất thường
- Miệng nhạt, không muốn ăn
- Người mệt, ngủ dậy không thấy khỏe
- Tay chân lạnh, dễ hoa mắt
- Lưỡi nhạt, rêu trắng, có vết hằn răng ở hai bên
Đó là tỳ không vận hóa, thức ăn vào không chuyển thành khí huyết, cơ thể không được nuôi dưỡng đầy đủ. Càng để lâu, khí huyết càng kém, sinh ra thiếu ngủ – lo âu – suy nhược.
Nên có thể nói: Muốn ngủ ngon, trước hết phải dưỡng Tỳ. Muốn tinh thần vững, Tỳ phải mạnh.
Tôi chỉ cách dưỡng Tỳ – Vị đúng chuẩn để cải thiện sức khỏe
Để dưỡng Tỳ Vị, chúng ta không cần làm gì quá phức tạp. Chỉ cần thay đổi từng chút một trong ăn uống, sinh hoạt và cảm xúc hằng ngày. Tỳ rất “nhạy cảm”, nhưng cũng rất dễ hồi phục nếu cô bác anh chị chăm sóc đúng cách.
Ăn uống đúng cách – Nền tảng quan trọng nhất
Tỳ Vị thích ấm áp và nhẹ nhàng, nên thức ăn đưa vào cơ thể cũng cần mang hai đặc tính này. Những món dạng mềm, dễ tiêu như cháo gạo lứt, cháo đậu đỏ, canh bí đỏ, khoai lang hấp, súp gà hầm, sẽ giúp Tỳ “làm việc” nhẹ nhàng hơn.
Ngược lại, đồ lạnh, nước đá, trà sữa, kem, đồ chiên rán nhiều dầu sẽ khiến Tỳ bị “đóng băng” hoặc “quá tải”, dẫn đến đầy bụng, khó tiêu, không muốn ăn.
Tôi luôn nhắc người bệnh của mình một câu rất đơn giản: “Ăn ấm – nhai kỹ – ăn đúng bữa”. Đặc biệt là bữa sáng tuyệt đối không được bỏ. Buổi sáng là lúc Tỳ hoạt động mạnh nhất, nên nếu nhịn ăn, Tỳ sẽ “đuối” cả ngày.
Sinh hoạt điều độ giúp Tỳ nhẹ nhàng hơn
Tỳ không thích căng thẳng và cũng không thích làm việc quá sức, kể cả trong ăn uống và vận động.
- Sau ăn 20 – 30 phút, xoa bụng theo chiều kim đồng hồ giúp tiêu hóa tốt hơn.
- Buổi tối, ngâm chân nước ấm với vài lát gừng giúp ấm Tỳ – ấm Thận – dễ ngủ hơn.
- Hạn chế ăn quá no vào buổi tối, vì Tỳ sẽ rất vất vả khi phải tiêu hóa lúc cơ thể cần nghỉ ngơi.
Những việc đơn giản như vậy, nếu thực hiện đều, sức khỏe của Tỳ Vị cải thiện rõ rệt chỉ sau 1 – 2 tuần.
Giải tỏa cảm xúc – Điều rất quan trọng mà ít ai để ý
Trong YHCT có câu: “Tỳ chủ tư.”
Tức là Tỳ bị ảnh hưởng trực tiếp bởi lo nghĩ. Người hay suy nghĩ, dễ lo, dễ buồn, làm việc áp lực… thì dù ăn uống đủ, Tỳ cũng sẽ yếu dần. Nên dưỡng Tỳ không chỉ là dưỡng cơ thể, mà còn phải dưỡng tâm.
Cô bác anh chị hãy thử: Hít sâu – thở chậm – đi bộ nhẹ – ngồi tĩnh 5 phút trước khi ngủ. Khi tâm được thư giãn, Tỳ sẽ tự hồi phục rất nhanh.
Tôi hay nói với bệnh nhân của mình: “Đừng để một bữa cơm vừa ăn vừa lo vì đó là cách làm tổn thương Tỳ nhanh nhất.”
Dùng thảo dược đúng cách – Nuôi Tỳ Vị từ bên trong
Khi Tỳ Vị đã suy đến mức người mệt lâu ngày, ăn không ngon, ngủ không sâu, thì chỉ thay đổi ăn uống thôi có thể chưa đủ. Lúc này, tôi sẽ sử dụng các vị kiện Tỳ – ích khí – dưỡng huyết – điều hòa tiêu hóa, tùy vào từng cơ địa.
Mỗi người sẽ có bài thuốc riêng, vì Tỳ yếu do ăn uống sẽ khác Tỳ yếu do cảm xúc và lại khác với Tỳ yếu do mất ngủ lâu ngày. Thuốc không chỉ để chữa bệnh, mà để đưa cơ thể trở về trạng thái cân bằng.
Tôi thường sử dụng phác đồ thảo dược dưỡng Tỳ – bổ Tâm – điều Can – an thần để nuôi cơ thể từ gốc, thay vì chỉ cố “ép” giấc ngủ. Khi Tỳ Vị được phục hồi, khí huyết đủ lên, tâm trí nhẹ lại, giấc ngủ sẽ tự quay về nhẹ nhàng, tự nhiên, không cần phụ thuộc thuốc ngủ.
Bài thuốc mà tôi đang áp dụng tại Nam Y Đỗ Minh Đường là bài thuốc điều trị mất ngủ theo hướng cá nhân hóa, tức là:
- Người nóng bốc hỏa: Tôi giảm vị cay nóng, tăng vị thanh dưỡng
- Người bụng lạnh, tiêu hóa kém: Tôi thêm vị ôn ấm, kiện Tỳ
- Người stress, uất khí nhiều: Tôi thiên về sơ Can – giải uất – điều khí
- Người suy nhược, tim hồi hộp: Tôi tập trung bổ Tâm huyết – an thần
Mỗi người một bài thuốc riêng, không ai giống ai. Đó chính là điều trị theo thể bệnh, chứ không phải dùng thuốc đại trà.
Cô bác anh chị nào đang gặp vấn đề về tình trạng mất ngủ, hãy liên hệ ngay, tôi sẽ tư vấn cụ thể.
