Cô bác anh chị thân mến,
Trong thân thể mình, có một cơ quan chẳng bao giờ than thở, chẳng một lời kêu đau, vẫn ngày ngày âm thầm làm việc để lọc sạch độc tố, nuôi dưỡng khí huyết, điều hòa cảm xúc, giữ yên tinh thần. Chính vì sự lặng lẽ đó, mà ta dễ quên mất vai trò của nó, đến khi nó “lên tiếng” thì thường đã muộn. Tôi đang nói đến lá gan – vị “tướng quân trung thành” của ngũ tạng.
Vậy lá gan sợ điều gì nhất? Câu hỏi tưởng đơn giản, nhưng lại cất giữ nhiều bài học quý báu về sức khỏe và tuổi thọ. Hôm nay, tôi xin trò chuyện cùng cô bác về điều này, với mong muốn mỗi người biết yêu và giữ gìn gan ngay từ những điều nhỏ nhất.
1. Gan sợ nhất là… giận dữ, lo âu, cảm xúc tiêu cực
Đông y có câu: “Can chủ sơ tiết” – nghĩa là gan có nhiệm vụ điều tiết khí huyết và cảm xúc. Khi ta tức giận, uất ức, kìm nén lâu ngày, khí gan bị uất kết, không thoát ra được → sinh bệnh. Người “gan yếu” thường hay nóng nảy, khó tha thứ, trầm uất, mất ngủ.
Hiện đại cũng khẳng định: stress kéo dài làm tăng cortisol, làm tổn thương tế bào gan và suy giảm miễn dịch.
👉 Muốn dưỡng gan, hãy tập buông bỏ: đi bộ, hít thở sâu, uống trà thảo mộc, ngồi thiền, cười nhiều hơn. Một nụ cười cũng có thể là liều thuốc giải độc tuyệt vời cho gan.
2. Gan sợ nhất… thức khuya
Khung giờ 23h – 3h sáng là thời điểm gan làm nhiệm vụ thải độc, phục hồi năng lượng. Nếu thức khuya, gan không kịp tái tạo, độc tố không thoát → người dễ nổi mụn, da sạm, mỏi mắt, uể oải, giảm trí nhớ.
👉 Nếu thương gan, hãy ngủ sớm, lý tưởng nhất là trước 23h, ngủ sâu giấc để gan được “nghỉ phép” tái sinh.
3. Gan sợ nhất… rượu bia, đồ cay nóng
Rượu bia là “kẻ thù truyền kiếp” của gan. Mỗi giọt rượu là gánh nặng khiến gan phải lọc từng tế bào. Ăn cay, dầu mỡ, chiên nướng… càng khiến gan bị “hun đốt” từ bên trong.
Đông y gọi đó là “can hỏa vượng” – khiến người bốc hỏa, cáu gắt, mắt đỏ, môi khô, mất ngủ. Còn y học hiện đại gọi là: viêm gan, gan nhiễm mỡ, xơ gan, ung thư gan.
👉 Hãy thay rượu bia bằng trà thảo dược như atiso, nhân trần, cà gai leo, bồ công anh. Giảm đồ cay nóng, tăng rau xanh, củ quả mát để gan được nhẹ gánh.
4. Gan sợ nhất… lười vận động
Gan điều khiển khí huyết toàn thân. Khi ta ít vận động, khí trệ, huyết nghẽn – gan phải hoạt động vất vả hơn.
Người ngồi nhiều, ít vận động dễ sinh béo bụng, gan nhiễm mỡ, mỡ máu cao. Cơ bắp lười hoạt động, gân mạch dễ co rút – Đông y gọi là “Can chủ cân” (gan nuôi gân).
👉 Chỉ cần mỗi ngày 30 phút đi bộ, tập dưỡng sinh, thái cực quyền – là đã giúp khí huyết lưu thông, gan được thở phào nhẹ nhõm.
5. Gan sợ nhất… sự thờ ơ
Khác với dạ dày, gan không có thần kinh cảm giác đau, nên dù bị tổn thương nặng cũng không có biểu hiện rõ ràng. Rất nhiều người chỉ phát hiện bệnh gan khi đã muộn.
Một số tín hiệu gan “kêu cứu” mà cô bác thường bỏ qua:
-
Mắt mờ, da sạm, móng tay giòn.
-
Hay cáu gắt, rối loạn kinh nguyệt.
-
Mất ngủ, ăn không ngon, nóng trong.
👉 Hãy lắng nghe cơ thể, đi khám định kỳ, đừng đợi đến khi gan “đổ bệnh” mới chữa.
Làm sao để dưỡng sinh cho gan – từ gốc?
-
Ăn uống điều độ: bơ, táo, cà chua, cải xanh, súp lơ… giúp mát gan, tăng chuyển hóa.
-
Ngủ nghỉ đúng giờ: ngủ trước 23h để gan hồi phục.
-
Uống thảo dược hỗ trợ: cà gai leo, nhân trần, atiso, bồ công anh, cúc hoa…
-
Giữ tâm bình khí thuận: bớt nóng giận, thêm độ lượng.
-
Tránh phong hàn: giữ ấm khi trời lạnh, nhất là vùng gan – tránh khí lạnh làm ứ trệ.
Cô bác anh chị mến,
Gan khỏe thì người khỏe, nhưng gan lại lặng lẽ nhất, dễ bị lãng quên nhất. Gan không kêu đau, nhưng khi gan suy – là suy toàn thân.
Nếu thực sự thương gan, xin hãy:
-
Bớt một chút giận – thêm một chút nhẫn nại.
-
Bớt một ly rượu – thêm một chén trà mộc.
-
Bớt một đêm thức khuya – thêm một giấc ngủ lành.
Dưỡng gan không ở đâu xa – mà từ những điều giản dị mỗi ngày. Nếu bài viết này giúp cô bác thêm yêu quý cơ thể mình, xin hãy chia sẻ để thêm nhiều người biết cách giữ gìn sức khỏe. Biết đâu, chỉ nhờ một lời nhắc, ta giữ được một lá gan khỏe mạnh – một đời người thêm hạnh phúc.
TTƯT, Bác sĩ Lê Phương
