Cô bác anh chị thân mến,
Hà Nội đang bước vào những ngày mưa phùn, miền Bắc chìm trong cái rét ẩm kéo dài, khí trời u ám như lững lờ – các cụ già thường nói: “Lạnh thì mặc thêm áo, nhưng bụng lạnh rồi thì dễ sinh bệnh”. Câu nói tuy mộc mạc nhưng lại chứa đựng sự thật sâu sắc theo lối đánh giá của Đông y: khi trời lạnh, ẩm thấp, thì phong – hàn – thấp tà ngoài thiên nhiên dễ xâm nhập vào cơ thể. Nếu chính khí đã suy – đặc biệt là tỳ dương hư, phế khí yếu – thì “kẻ xâm nhập” này lợi dụng khe hở mà tấn công, khiến người ta cảm thấy mệt mỏi, ho hắng, ăn uống kém, chân tay lạnh buốt, bụng trướng, tiêu hóa đình trệ.
Trong lúc ấy, thay vì nhâm nhi tách trà xanh lạnh, uống nước đá hay nước ngọt đóng chai – những thứ tuy dễ làm nhưng chỉ khiến dương khí hao tổn – tôi khuyên bà con nên dành vài phút để tự tay hãm một bát trà ấm, lành, dễ làm nhưng vô cùng hiệu quả. Bởi vì trà không chỉ làm ấm thân mà còn dưỡng sâu vào các tạng phế – tỳ – vị.
Trà Gừng – Quế – Cam thảo: “Tấm chăn” ấm cho tỳ vị và phế khí giữa trời nồm lạnh
1. Vì sao lựa chọn bộ ba này?
- Gừng tươi (sinh khương): Vị cay, tính ấm, tác dụng ôn trung tán hàn, chỉ ẩu (giảm nôn), giải biểu. Gừng là “chủ tướng” trong các bài thuốc trị hàn nhập lý – giúp ấm tỳ vị, làm ấm bụng, hóa đàm, giải độc. Khi trời lạnh, gừng như một tia lửa thắp lên giúp thân ấm ngay từ bên trong.
- Quế chi (vỏ quế non): Vị cay ngọt, tính ấm. Công dụng khu phong tán hàn, thông dương khí, hoạt huyết. Quế giúp “khai thông” dương khí bị ứ trệ – rất thích hợp với người khi trời trở lạnh chân tay hay mỏi vai gáy.
- Cam thảo: Vị ngọt, tính bình, tác dụng ích khí, điều hòa các vị thuốc, nhuận phế, trừ ho. Khi kết hợp, cam thảo có vai trò làm dịu tính cay mạnh của gừng – quế, đồng thời bổ tỳ vị, làm trà dễ uống và hòa hợp.
2. Cách hãm trà đúng cách tại nhà:
- Gừng tươi: 3–5 lát mỏng (nếu nướng sơ qua sẽ tăng hiệu lực ấm).
- Quế chi: 1–2 khúc nhỏ bằng đốt ngón tay.
- Cam thảo: 2–3 lát mỏng.
- Nước sôi 100 °C: rót vào ấm sứ kín, hãm 15–20 phút.
- Uống khi còn ấm, sau bữa ăn khoảng 15 phút. Ngày dùng 1–2 lần (sáng và chiều muộn) là tốt nhất.
Trà này giúp ôn trung tán hàn, kiện tỳ, dưỡng phế, hoạt khí, hành huyết. Dùng đều sẽ giúp tỳ vị ấm lên, tiêu hóa tốt hơn, tránh tích trệ – một trong những nguyên nhân gây đầy bụng, khó tiêu, tiêu chảy lạnh. Đồng thời, trà còn hỗ trợ tán phong hàn ở biểu – giảm ho lạnh, mỏi gáy, cảm mạo phong hàn nhẹ.
Lưu ý quan trọng khi dùng trà ấm bổ tỳ:
- Không dùng khi đang sốt cao, cảm phong nhiệt, hoặc bị tiêu chảy cấp – vì lúc đó cần giải nhiệt, không nên thêm ấm thêm dương.
- Người huyết áp cao nên giảm lượng quế, và không lạm dụng cam thảo trong thời gian dài vì có thể giữ nước.
- Trà này không thay nước lọc hoàn toàn – hãy coi nó là liệu pháp hỗ trợ, chứ không phải thay toàn bộ nước uống hàng ngày.
Cô bác anh chị thân mến,
Thời tiết lạnh ẩm chính là “khoảng trống” để phong – hàn – thấp xâm nhập. Nhưng chúng ta có “lá chắn” – chính là thân thể ấm, tỳ vị vững, phế khí mạnh. Hãm một bát trà gừng – quế – cam thảo mỗi ngày không chỉ là hành động uống nước, mà là phép dưỡng sinh: làm ấm từ trong, nuôi dưỡng khí huyết, làm dịu thần kinh và chuẩn bị cho một giấc ngủ êm.
Mình đừng đợi đến khi lạnh đã thấm, cơ thể đã ủ bệnh mới lo. Hãy chủ động “châm ngòi” cho sức khỏe mỗi ngày – từ việc nhỏ như hãm trà, ngồi chậm nhâm nhi và thở đều – để khí huyết lưu thông, dương khí không bay lên, tâm trí an ổn, thân thể thảnh thơi.
Chúc cô bác anh chị luôn ấm trong người, ăn ngon, ngủ yên và sống khỏe mỗi ngày.
TTƯT, Bác sĩ Lê Phương
