Cô bác anh chị thân mến,
Giữa lúc thời tiết chuyển mùa, không khí lúc hanh khô, lúc ẩm ướt, cộng thêm dịch bệnh đường hô hấp vẫn âm ỉ, thì việc giữ cho mũi họng thông thoáng, khỏe mạnh là điều rất quan trọng. Một trong những cách dân gian đơn giản mà hiệu quả được nhiều người áp dụng chính là xông mũi bằng sả và gừng – phương pháp vừa gần gũi, vừa mang đậm tinh thần của Y học cổ truyền.
Xông mũi – Cách “thông kinh hoạt lạc” tự nhiên
Theo Y học cổ truyền, mũi là “khiếu” của phế – tức là nơi phổi biểu hiện ra ngoài. Khi phế khí đầy đủ, tân dịch lưu thông, thì mũi thông, hơi thở nhẹ nhàng. Nhưng nếu phong hàn xâm nhập, tà khí tích tụ ở phế và mũi, sẽ sinh ra các chứng nghẹt mũi, sổ mũi, ho, khó thở…
Việc xông hơi bằng các dược liệu như sả, gừng giúp tán hàn, khu phong, làm thông các lỗ chân lông, mở đường cho tà khí thoát ra, đồng thời giúp hoạt huyết, tiêu đàm, làm dịu các vùng viêm nhiễm trong xoang mũi và hầu họng. Hơi nước ấm giúp “dưỡng âm”, làm mềm niêm mạc, tăng cường đề kháng cho hệ hô hấp – giống như một làn sương mỏng thấm sâu từng tế bào, nhẹ nhàng nhưng hiệu quả.
Sả – Loại thảo mộc vừa “nóng” vừa “mát”
Sả (hương mao) có tính ấm, vị cay thơm, quy vào kinh phế và tỳ. Trong “Ngự dược nhật ký” triều Nguyễn, sả từng được dùng để sắc uống hoặc xông trị cảm hàn, đau đầu, sốt, đầy bụng.
Khi đun sả để xông, các tinh dầu như citral, limonene bốc lên theo hơi nước có tác dụng:
- Làm loãng dịch nhầy, giúp khai thông xoang mũi, dễ thở hơn.
- Tiêu viêm và giảm sưng niêm mạc mũi, họng.
- Kháng khuẩn, kháng nấm, đặc biệt hiệu quả với vi khuẩn đường hô hấp khó điều trị bằng kháng sinh.
- Chống oxy hóa – làm dịu phản ứng viêm, giảm tổn thương mô.
- Thư giãn tinh thần, cải thiện chất lượng giấc ngủ.
Gừng – Dược liệu “đại bổ” cho phế
Gừng tươi (sinh khương) là vị thuốc kinh điển trong Đông y, với tính ấm, vị cay, công dụng tán hàn, ôn trung, chỉ ho, tiêu đàm. Vào mùa lạnh, gừng như ngọn lửa nhỏ sưởi ấm cho tạng phế, làm sạch đường khí.
Khi xông bằng gừng, hơi nóng giúp:
- Làm giãn phế quản, giảm viêm đường thở, cải thiện tình trạng nghẹt mũi, ho kéo dài.
- Loại bỏ vi khuẩn, virus trú ngụ trong niêm mạc họng và xoang.
- Giảm căng thẳng, mệt mỏi – nhờ hương thơm ấm áp và khả năng kích thích serotonin tự nhiên trong não.
- Chống oxy hóa mạnh, bảo vệ các tế bào biểu mô mũi họng khỏi tổn thương.
Cách xông mũi bằng sả và gừng tại nhà của bác sĩ Phương
Cô bác anh chị chuẩn bị trước các nguyên liệu này nhé
- 5 cây sả đập dập
- 1 củ gừng thái lát
- 1 lít nước
- 1 chiếc khăn lớn
Cách làm:
- Cho sả và gừng vào nồi nước, đun sôi khoảng 10 phút.
- Để nồi ra bàn, trùm khăn kín đầu và nồi.
- Nhắm mắt, hít thở sâu trong 10 – 15 phút.
- Lau khô mồ hôi, tránh gió ngay sau khi xông.
Có thể thực hiện 2 – 3 lần/tuần, đặc biệt vào buổi tối trước khi ngủ giúp thư giãn và dễ ngủ hơn.
Cô bác anh chị lưu ý khi xông mũi
- Không nên xông khi đang sốt cao, choáng váng, suy nhược nặng.
- Không để mặt quá gần nồi xông, tránh bỏng hơi.
- Trẻ nhỏ dưới 5 tuổi hoặc người có bệnh mạn tính cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi xông.
- Sau khi xông nên uống nước ấm, không ra gió, không tắm ngay.
Đông y dạy: Muốn khỏe, phải dưỡng từ gốc
Tạng phế trong cơ thể giống như gốc cây – cần được giữ ấm, tưới mát, nuôi dưỡng hằng ngày. Việc xông hơi bằng sả, gừng chỉ là một cách “vun đắp” nhẹ nhàng, giúp hỗ trợ khai khiếu, đẩy lùi ngoại tà, tăng cường chính khí.
Nhưng để phòng bệnh tận gốc, ta cần kết hợp với ăn uống điều độ, dưỡng tâm an thần, ngủ đủ giấc, tập luyện nhẹ nhàng. Như cây cần đủ nắng, gió, nước, con người cũng cần sự điều hòa giữa thân – tâm – khí.
Cô bác anh chị thân mến,
Sức khỏe là vốn quý, là “gốc rễ” mà mỗi người cần chăm chút mỗi ngày. Đừng đợi khi bệnh mới bắt đầu chữa – mà hãy giữ cho cơ thể luôn khỏe mạnh, nhất là trong mùa giao mùa, khi bệnh dễ sinh nhất. Hy vọng bài viết này giúp cô bác có thêm một cách đơn giản mà hiệu quả để bảo vệ hệ hô hấp – cũng là bảo vệ cả thân tâm mình.
TTƯT, Bác sĩ Lê Phương
ArrayArray
