Viêm mũi dị ứng là một bệnh lý phổ biến gây ra nhiều khó chịu cho người mắc phải, đặc biệt vào mùa thay đổi thời tiết. Triệu chứng như nghẹt mũi, hắt hơi liên tục và ngứa mũi có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Hãy cùng tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp điều trị hiệu quả trong bài viết này!
Bệnh viêm mũi dị ứng là gì?
Viêm mũi dị ứng là một trong những bệnh lý phổ biến liên quan đến hệ miễn dịch, xảy ra khi cơ thể phản ứng quá mức với các yếu tố gây dị ứng như phấn hoa, bụi bẩn, lông thú hoặc một số mùi hương. Bệnh có thể gây khó chịu, làm giảm chất lượng cuộc sống và ảnh hưởng đến sức khỏe chung nếu không được điều trị đúng cách.
Triệu chứng viêm mũi dị ứng
Các triệu chứng của viêm mũi dị ứng có thể khác nhau từ nhẹ đến nặng và thường kéo dài hoặc tái phát theo mùa. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến của bệnh:
- Nghẹt mũi: Người bệnh cảm thấy khó thở, đặc biệt vào ban đêm hoặc khi tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng.
- Hắt hơi: Người bệnh thường hắt hơi liên tục, đặc biệt khi tiếp xúc với phấn hoa, bụi bẩn hoặc lông thú.
- Chảy nước mũi: Nước mũi có thể trong suốt hoặc hơi đặc.
- Ngứa mũi và cổ họng: Cảm giác này khiến người bệnh có xu hướng dùng tay để gãi hoặc xoa mũi, gây thêm khó chịu.
- Đau nhức đầu: Khi viêm mũi dị ứng kéo dài và mũi bị tắc nghẽn, người bệnh có thể cảm thấy đau nhức ở khu vực trán, mũi và má.
- Mệt mỏi, khó thở: Bệnh có thể gây ra cảm giác mệt mỏi do tình trạng nghẹt mũi kéo dài, khiến người bệnh khó thở và cảm thấy thiếu oxy.
- Mắt ngứa rát: Triệu chứng này thường xuất hiện khi tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa hoặc bụi bẩn trong không khí.
Nguyên nhân viêm mũi dị ứng
Viêm mũi dị ứng được các chuyên gia xác định nguyên nhân khởi phát do những yếu tố dưới đây:
- Phấn hoa: Từ cây cối, hoa lá, cỏ hoặc cây trồng, đặc biệt trong mùa xuân và mùa thu khi các cây nở hoa.
- Bụi bẩn: Bụi trong không khí, đặc biệt là bụi trong nhà, cũng là một yếu tố kích thích viêm mũi.
- Lông thú nuôi: Đặc biệt là từ chó, mèo hoặc động vật có lông khác, có thể gây dị ứng cho nhiều người. Các hạt nhỏ trong lông thú có thể bay trong không khí và xâm nhập vào đường hô hấp, dẫn đến phản ứng dị ứng như nghẹt mũi và hắt hơi.
- Mốc và nấm: Thường xuất hiện ở những nơi ẩm ướt như trong nhà vệ sinh, phòng ngủ hoặc tầng hầm.
- Thực phẩm và hóa chất: Hải sản, trứng, sữa hoặc các hóa chất có trong mỹ phẩm, xà phòng hoặc thuốc xịt côn trùng có thể kích thích phản ứng dị ứng ở người.
- Sự thay đổi đột ngột của thời tiết: Đặc biệt là sự chuyển mùa, có thể làm gia tăng sự phát tán của các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, bụi bẩn và nấm mốc.
- Ô nhiễm không khí: Từ các phương tiện giao thông, nhà máy và khí thải công nghiệp chứa CO2, NO2 và các hạt bụi nhỏ có thể tác động trực tiếp lên hệ hô hấp, gây viêm và dị ứng.
Đối tượng dễ mắc viêm mũi dị ứng
Một số đối tượng có nguy cơ mắc viêm mũi dị ứng cao hơn so với những người khác gồm có:
- Những người có tiền sử gia đình mắc các bệnh dị ứng, như viêm da dị ứng, hen suyễn hay dị ứng thực phẩm.
- Trẻ em, đặc biệt là dưới 5 tuổi, có hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện và dễ bị tác động bởi các yếu tố môi trường.
- Những người sống trong môi trường ô nhiễm, đặc biệt là các khu vực đô thị với mức độ bụi và khí thải cao.
- Hệ miễn dịch yếu hoặc những người đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.
- Những người sống trong môi trường có nhiều phấn hoa, lông thú hoặc nấm mốc.
- Những người hút thuốc hoặc thường xuyên tiếp xúc với môi trường có khói thuốc có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
- Bệnh nhân bị các bệnh lý hô hấp như hen suyễn, viêm phế quản mãn tính cũng làm tăng nguy cơ viêm mũi dị ứng.
Bệnh viêm mũi dị ứng có nguy hiểm không?
Tuy không phải là bệnh lý gây đe dọa tính mạng, nhưng đây lại là chứng bệnh có thể gây ra nhiều ảnh hưởng xấu tới sức khỏe tổng thể như:
- Giảm chất lượng cuộc sống: Bệnh khiến người mắc có thể cảm thấy mệt mỏi, mất ngủ, giảm khả năng làm việc, học tập và sinh hoạt.
- Biến chứng hô hấp: Nếu không được điều trị đúng cách, người bệnh có nguy cơ cao mắc các bệnh lý như viêm xoang, viêm mũi xoang mãn tính hoặc thậm chí là hen suyễn.
- Tăng nguy cơ nhiễm trùng: Nghẹt mũi kéo dài do viêm mũi dị ứng tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và virus phát triển trong khoang mũi và xoang. Điều này dễ dàng dẫn đến các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp như viêm mũi xoang cấp tính hoặc viêm phổi.
- Giảm miễn dịch: Việc tái phát bệnh thường xuyên dễ làm suy giảm sức đề kháng của cơ thể.
- Tác động tới các bệnh nền: Đối với những người mắc các bệnh lý khác như hen suyễn, viêm khớp dạng thấp hay bệnh tim mạch, viêm mũi dị ứng có thể làm tăng mức độ nghiêm trọng của các bệnh này.
Cách chẩn đoán viêm mũi dị ứng
Việc chẩn đoán viêm mũi dị ứng cần dựa trên các dấu hiệu lâm sàng và có thể kết hợp với một số xét nghiệm để xác định nguyên nhân gây dị ứng.
Dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán phổ biến:
Chẩn đoán lâm sàng:
- Lịch sử bệnh lý: Bác sĩ sẽ thu thập thông tin về các triệu chứng của bạn, tần suất xuất hiện của các triệu chứng, và các yếu tố tác nhân có thể gây dị ứng.
- Khám thực thể: Bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng niêm mạc mũi, họng và mắt để tìm dấu hiệu viêm nhiễm hoặc kích ứng.
Xét nghiệm dị ứng:
- Xét nghiệm da: Phương pháp này giúp xác định chính xác các tác nhân dị ứng gây bệnh. Bác sĩ sẽ chích hoặc tiêm một lượng nhỏ chất dị ứng vào da, nếu bạn bị dị ứng, sẽ xuất hiện phản ứng đỏ hoặc sưng.
- Xét nghiệm máu: Đo lượng kháng thể IgE trong máu để xác định cơ thể có phản ứng với một số tác nhân dị ứng nào không.
Nội soi mũi:
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể sử dụng nội soi mũi để kiểm tra sâu bên trong mũi, phát hiện tình trạng viêm, sưng hay có bất kỳ sự thay đổi nào ở niêm mạc mũi.
Bị viêm mũi dị ứng phải làm sao?
Bệnh nhân nên sớm áp dụng các biện pháp điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ. Tùy mức độ sẽ có các cách chữa khác nhau.
Thuốc trị viêm mũi dị ứng
Có thể phân chia thành các nhóm thuốc sau:
- Thuốc kháng histamine: Là một trong những nhóm thuốc phổ biến và hiệu quả nhất trong điều trị viêm mũi dị ứng. Thuốc giúp ngăn chặn tác động của histamine, giảm các triệu chứng như ngứa mũi, hắt hơi và chảy nước mũi. Một số loại thuốc kháng histamine nổi tiếng như cetirizine, loratadine, và fexofenadine.
- Thuốc xịt mũi corticosteroid: Giúp giảm viêm và sưng tấy trong niêm mạc mũi, nhờ đó làm giảm nghẹt mũi và chảy nước mũi. Thuốc thường được chỉ định cho những người bị viêm mũi dị ứng mãn tính.
- Thuốc decongestant: Giúp làm giảm tình trạng nghẹt mũi tạm thời bằng cách thu hẹp các mạch máu trong mũi. Đây là thuốc hiệu quả để giảm tắc nghẽn mũi trong thời gian ngắn.
- Nhỏ mũi kháng sinh: Trong một số trường hợp, viêm mũi dị ứng có thể dẫn đến nhiễm trùng phụ như viêm xoang. Khi đó, bác sĩ có thể kê thuốc nhỏ mũi có thành phần kháng sinh để giúp giảm viêm và điều trị nhiễm trùng.
Các biện pháp giảm thiểu tại nhà
Người bệnh cũng nên áp dụng một số cách chăm sóc tại nhà giúp giảm các triệu chứng khó chịu do viêm mũi gây ra. Cụ thể như sau:
- Sử dụng máy lọc không khí: Máy lọc không khí có thể giúp loại bỏ các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, bụi mịn và các chất ô nhiễm khác. Từ đó giảm lượng dị nguyên, làm không gian sống trở nên sạch sẽ hơn, từ đó giảm thiểu các triệu chứng viêm mũi dị ứng.
- Xịt mũi với dung dịch nước muối: Nước muối sinh lý là một biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả giúp làm sạch mũi, giảm nghẹt mũi và ngứa mũi. Bạn có thể sử dụng dung dịch này để rửa mũi hàng ngày.
- Dầu bạc hà và eucalyptol: Các loại dầu thiên nhiên như dầu bạc hà hoặc dầu khuynh diệp có khả năng giảm nghẹt mũi và thông thoáng đường thở. Sử dụng dầu bằng cách xoa mũi hoặc xông hơi với các loại dầu này.
- Xông hơi bằng nước lá tía tô hoặc chanh: Bạn có thể xông hơi với lá tía tô, chanh hoặc các loại thảo dược khác để làm dịu các triệu chứng viêm mũi dị ứng.
Cách phòng ngừa viêm mũi dị ứng
Bệnh viêm mũi dị ứng có thể phòng tránh bằng các cách gồm:
- Dọn dẹp nhà cửa, giặt giũ chăn mền, drap giường thường xuyên để giảm bụi bẩn và lông động vật.
- Sử dụng máy lọc không khí có khả năng lọc phấn hoa, bụi bẩn, và các tác nhân gây dị ứng khác.
- Trong mùa phấn hoa, hạn chế ra ngoài vào sáng sớm và chiều muộn, khi phấn hoa nhiều nhất.
- Sử dụng nước muối sinh lý để rửa mũi mỗi ngày giúp loại bỏ các tác nhân gây dị ứng và làm sạch niêm mạc mũi.
- Sau khi ra ngoài, bạn nên tắm và thay quần áo ngay để loại bỏ phấn hoa và bụi bẩn trên cơ thể.
- Đảm bảo lành mạnh và đầy đủ dưỡng chất giúp cơ thể tăng cường hệ miễn dịch. Các thực phẩm giàu vitamin C và D như trái cây tươi, rau xanh và thực phẩm giàu omega-3 như cá sẽ giúp cơ thể chống lại các tác nhân dị ứng hiệu quả hơn.
Viêm mũi dị ứng là một bệnh lý phổ biến gây ra nhiều triệu chứng khó chịu. Việc phát hiện sớm để áp dụng các phương pháp điều trị sẽ giúp bảo vệ sức khỏe hiệu quả, từ đó giúp giảm thiểu biến chứng và cải thiện chất lượng sống. Người bệnh nên sớm tới các cơ sở y tế thăm khám và nghiêm túc thực hiện phác đồ chữa bệnh theo tư vấn của bác sĩ chuyên khoa.
