Viêm họng loét: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Viêm họng loét là một tình trạng mà tôi đã gặp rất nhiều trong quá trình hành nghề. Cảm giác khi nhìn thấy bệnh nhân với cổ họng sưng tấy, đau rát từng ngày mà không thể ăn uống hay nói chuyện được, thật sự rất xót xa. Các vết loét nhỏ, đỏ rát bên trong họng có thể khiến người bệnh đau đớn, khó chịu. Đặc biệt, khi viêm họng loét không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài. Chính vì thế, trong bài viết này, tôi sẽ chia sẻ với cô bác anh chị cách nhận diện và điều trị viêm họng loét hiệu quả, kết hợp giữa Y học cổ truyền và Y học hiện đại.

Viêm họng loét là gì?

Viêm họng loét là một bệnh lý khá phổ biến nhưng ít người hiểu rõ về nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả. Là một bác sĩ, tôi đã gặp không ít bệnh nhân đến với những triệu chứng đau rát họng kéo dài, đặc biệt khi bệnh tiến triển và hình thành các vết loét, khiến cho việc ăn uống và giao tiếp trở nên cực kỳ khó khăn. Viêm họng loét có thể do vi khuẩn, virus hoặc các yếu tố kích thích khác gây nên, và nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng.

Triệu chứng viêm họng loét

Dưới đây là những triệu chứng thường gặp của viêm họng loét mà cô bác anh chị cần lưu ý, để có thể phát hiện bệnh sớm và điều trị hiệu quả:

Triệu chứng khởi phát

• Đau họng kéo dài: Thường bắt đầu từ cảm giác ngứa rát, sau đó là đau nhức dữ dội. Người bệnh thường cảm thấy khó chịu khi nuốt thức ăn hoặc nước, thậm chí khi nói chuyện.
• Sốt nhẹ đến cao: Khi mới khởi phát, bệnh có thể kèm theo cơn sốt, nhất là vào buổi tối, khiến cơ thể mệt mỏi, suy giảm sức khỏe.
• Khó thở hoặc cảm giác nghẹt thở: Một số bệnh nhân có thể cảm thấy cổ họng bị chặn lại, khó thở hoặc thở khò khè do viêm nhiễm lan rộng.

Triệu chứng đặc trưng

• Vết loét trong họng: Vết loét có thể xuất hiện dưới dạng những chấm đỏ, sau đó biến thành những vết loét trắng hoặc vàng, đau nhức và rất dễ bị kích thích khi ăn thức ăn nóng hoặc cay.
• Ho khan hoặc có đờm: Cơn ho có thể kéo dài do sự kích thích của các vết loét và viêm nhiễm trong họng.
• Giọng nói thay đổi: Người bệnh có thể nhận thấy giọng nói của mình trở nên khàn khàn hoặc mất tiếng tạm thời, do tổn thương niêm mạc họng.

Khi có những triệu chứng trên, cô bác anh chị nên đến khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân gây viêm họng loét theo Y học cổ truyền

Trong Y học cổ truyền, viêm họng loét thường liên quan đến sự mất cân bằng của cơ thể, đặc biệt là sự tích tụ của “nhiệt” hoặc “đàm thấp”. Việc hiểu rõ nguyên nhân từ góc độ này giúp chúng ta có cái nhìn tổng thể về bệnh và lựa chọn phương pháp điều trị hợp lý.

Tích tụ “nhiệt” trong cơ thể

• Nhiệt độc từ môi trường: Thời tiết thay đổi, đặc biệt là những đợt lạnh hoặc khô, làm cho khí lạnh xâm nhập vào cơ thể, tạo ra nhiệt độc, làm tổn thương niêm mạc họng.
• Chế độ ăn uống không khoa học: Các thực phẩm cay nóng, đồ uống có cồn hay thuốc lá có thể gây ra “nhiệt”, làm tăng nguy cơ viêm loét họng.
• Tình trạng căng thẳng, mệt mỏi: Khi cơ thể suy nhược, khả năng chống đỡ với các tác nhân xấu giảm đi, dễ dàng dẫn đến sự tích tụ nhiệt, gây viêm họng loét.

Tích tụ “đàm thấp” gây viêm

• Sự tắc nghẽn của khí huyết: Khi khí huyết trong cơ thể không lưu thông, sẽ hình thành đàm thấp, làm cho vùng họng bị ứ đọng, gây viêm loét và khó chịu.
• Khí huyết yếu: Người có cơ địa yếu, khí huyết không đủ mạnh mẽ, dễ mắc các bệnh về họng, đặc biệt là viêm loét.

Do yếu tố nội thương

• Cảm xúc không ổn định: Cảm xúc tiêu cực như lo âu, buồn phiền cũng có thể ảnh hưởng đến tạng phủ trong cơ thể, đặc biệt là tạng phổi, làm giảm khả năng phòng ngự tự nhiên và gây viêm họng loét.
• Mất ngủ kéo dài: Theo Đông y, tình trạng mất ngủ lâu dài có thể làm hư tổn tạng thận, gây giảm năng lực tự phục hồi của cơ thể, tạo điều kiện cho viêm nhiễm phát triển.

Đối tượng dễ mắc viêm họng loét

Viêm họng loét có thể gặp ở bất kỳ ai, nhưng một số đối tượng nhất định có nguy cơ cao mắc phải căn bệnh này. Việc hiểu được những nhóm người dễ bị ảnh hưởng sẽ giúp chúng ta phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn.

Những người có sức đề kháng yếu

• Trẻ em và người cao tuổi: Sức đề kháng của trẻ em và người cao tuổi thường không mạnh mẽ, do đó dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố gây viêm nhiễm như thay đổi thời tiết hoặc các tác nhân môi trường khác.
• Người mắc các bệnh mãn tính: Những người bị bệnh tiểu đường, bệnh tim mạch hay các bệnh về hô hấp như hen suyễn, COPD có khả năng mắc viêm họng loét cao hơn do hệ miễn dịch đã bị suy yếu.

Người có thói quen sinh hoạt không lành mạnh

• Thói quen ăn uống không khoa học: Những người thường xuyên ăn thực phẩm cay nóng, uống rượu bia hay hút thuốc lá có nguy cơ viêm họng loét cao hơn. Các chất kích thích này không chỉ gây tổn thương niêm mạc họng mà còn tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus xâm nhập.
• Làm việc trong môi trường ô nhiễm hoặc khô nóng: Những người làm việc trong môi trường bụi bặm, ô nhiễm hoặc không khí khô hanh cũng dễ bị viêm họng, đặc biệt khi cơ thể đã bị tổn thương từ trước.

Người thường xuyên căng thẳng, mệt mỏi

• Công việc căng thẳng, thiếu nghỉ ngơi: Căng thẳng kéo dài làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể không đủ sức chống lại các yếu tố gây bệnh, dẫn đến viêm họng loét. Cô bác anh chị nào có công việc áp lực hay ít ngủ cần chú ý, vì đây là yếu tố nguy cơ rõ rệt.

Biến chứng của viêm họng loét

Viêm họng loét nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của cô bác anh chị. Những biến chứng này không chỉ làm gia tăng cơn đau mà còn có thể kéo theo các bệnh lý khác.

Viêm nhiễm lan rộng

• Viêm amidan và viêm thanh quản: Khi vết loét không được xử lý, vi khuẩn có thể dễ dàng lây lan lên amidan hoặc thanh quản, gây viêm nhiễm lan rộng, dẫn đến tình trạng đau nhức và khó nuốt.
• Viêm phổi: Trong một số trường hợp nặng, vi khuẩn hoặc virus có thể theo đường hô hấp xuống phổi, gây viêm phổi. Đây là biến chứng rất nguy hiểm và cần can thiệp y tế nhanh chóng.

Mất tiếng hoặc khàn tiếng kéo dài

• Ảnh hưởng đến dây thanh âm: Viêm họng loét có thể làm tổn thương dây thanh âm, khiến giọng nói của bệnh nhân bị khàn hoặc mất tiếng. Nếu không điều trị kịp thời, tình trạng này có thể kéo dài, ảnh hưởng đến công việc và giao tiếp hàng ngày.

Biến chứng đối với hệ tuần hoàn

• Nhiễm trùng huyết: Trong trường hợp viêm họng loét do vi khuẩn nặng, nếu không điều trị, vi khuẩn có thể xâm nhập vào máu, gây nhiễm trùng huyết, một tình trạng nguy hiểm đe dọa tính mạng.

Chẩn đoán viêm họng loét

Để chẩn đoán viêm họng loét chính xác, bác sĩ sẽ cần thăm khám kỹ lưỡng và dựa trên các dấu hiệu lâm sàng. Việc chẩn đoán đúng giúp việc điều trị trở nên hiệu quả và nhanh chóng hơn.

Khám lâm sàng

• Kiểm tra triệu chứng: Bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân về các triệu chứng như đau họng, ho, sốt, khó nuốt và thời gian xuất hiện các triệu chứng. Các câu hỏi này giúp xác định mức độ và nguyên nhân của viêm họng loét.
• Khám họng: Bác sĩ sẽ dùng đèn soi để kiểm tra họng, amidan và thanh quản, từ đó phát hiện các vết loét đặc trưng, đồng thời kiểm tra tình trạng sưng tấy, đỏ hoặc mủ.

Cận lâm sàng

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể giúp xác định có sự hiện diện của vi khuẩn hay virus, đồng thời kiểm tra mức độ viêm trong cơ thể.
• Cấy mẫu dịch họng: Để xác định chính xác tác nhân gây bệnh, bác sĩ có thể lấy mẫu dịch từ cổ họng để xét nghiệm, tìm ra loại vi khuẩn hoặc virus gây ra viêm họng loét.

Trong quá trình điều trị, tôi luôn khuyến khích cô bác anh chị đến khám sớm để có được phác đồ điều trị phù hợp, tránh những biến chứng không mong muốn.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị viêm họng loét?

Viêm họng loét nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng. Vì vậy, việc nhận biết thời điểm cần gặp bác sĩ là rất quan trọng để tránh tình trạng bệnh trở nên nặng hơn. Dưới đây là những dấu hiệu mà cô bác anh chị cần lưu ý.

Các triệu chứng không thuyên giảm sau vài ngày

• Đau họng kéo dài: Nếu cơn đau họng không giảm sau một vài ngày, mà còn có xu hướng nặng thêm, đó là dấu hiệu cho thấy bệnh có thể đang tiến triển xấu hơn. Trong trường hợp này, bạn cần đi khám ngay để tìm hiểu nguyên nhân và có phương pháp điều trị phù hợp.

Khi có dấu hiệu sốt cao hoặc khó thở

• Sốt cao kéo dài: Sốt là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi bị viêm nhiễm. Tuy nhiên, nếu sốt không hạ sau một thời gian điều trị thông thường hoặc trở nên cao liên tục, cô bác anh chị nên tìm đến bác sĩ.
• Khó thở hoặc thở khò khè: Khi các triệu chứng viêm họng loét đi kèm với khó thở, điều này có thể cho thấy tình trạng viêm đã lan rộng và ảnh hưởng đến các bộ phận khác như thanh quản hay phổi.

Đau khi nuốt hoặc mất tiếng

• Đau khi nuốt thức ăn hoặc nước: Nếu cơn đau không chỉ ở cổ họng mà còn lan sang vùng ngực, khi nuốt thức ăn hay nước cũng cảm thấy rất đau, đó là lúc bạn nên gặp bác sĩ để tìm nguyên nhân và điều trị kịp thời.
• Mất giọng hoặc khàn giọng kéo dài: Tình trạng khàn giọng hoặc mất tiếng kéo dài không phải là điều bình thường. Khi đó, bạn cần phải kiểm tra để tránh viêm nhiễm nặng hơn.

Phòng ngừa viêm họng loét hiệu quả

Phòng ngừa là một trong những biện pháp quan trọng để bảo vệ sức khỏe và tránh gặp phải những tình trạng bệnh nghiêm trọng như viêm họng loét. Dưới đây là một số cách phòng ngừa mà tôi thường xuyên chia sẻ với cô bác anh chị trong quá trình tư vấn.

Giữ ấm cơ thể và họng

• Đảm bảo cổ họng luôn ấm áp: Khi thời tiết thay đổi, cô bác anh chị nên đeo khăn quàng cổ để giữ ấm vùng họng, tránh để khí lạnh hay khô hanh làm tổn thương niêm mạc.
• Uống nước ấm đều đặn: Uống đủ nước, đặc biệt là nước ấm, giúp giữ ẩm cho cổ họng, ngăn ngừa tình trạng khô rát và viêm loét.

Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh

• Tránh tiếp xúc với người bị bệnh: Nếu trong gia đình hoặc cộng đồng có người đang bị viêm họng loét, hãy hạn chế tiếp xúc trực tiếp để tránh lây nhiễm.
• Không hút thuốc hoặc uống rượu bia: Các chất kích thích như thuốc lá và rượu bia có thể làm suy yếu hệ miễn dịch và gây kích ứng niêm mạc họng, dễ dàng dẫn đến viêm nhiễm.

Ăn uống khoa học và sinh hoạt hợp lý

• Ăn uống đủ dinh dưỡng: Một chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh, từ đó tăng cường hệ miễn dịch và giảm nguy cơ mắc các bệnh về họng.
• Ngủ đủ giấc và giảm căng thẳng: Thiếu ngủ và căng thẳng kéo dài làm giảm khả năng chống đỡ của cơ thể, dễ dẫn đến các bệnh lý về hô hấp, trong đó có viêm họng loét.

Trong nhiều năm làm việc, tôi đã gặp không ít bệnh nhân mắc viêm họng loét do thói quen sinh hoạt không hợp lý. Việc thay đổi lối sống và duy trì thói quen lành mạnh sẽ giúp cô bác anh chị giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh một cách hiệu quả.

Phương pháp điều trị viêm họng loét

Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp là yếu tố quan trọng giúp cải thiện tình trạng viêm họng loét nhanh chóng và hiệu quả. Dưới đây là các phương pháp điều trị mà tôi thường áp dụng trong quá trình tư vấn, mỗi phương pháp đều có những ưu điểm và hạn chế riêng, tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Điều trị bằng thuốc Tây y mang lại hiệu quả nhanh chóng trong việc kiểm soát tình trạng viêm nhiễm và giảm đau, tuy nhiên, cần sử dụng đúng cách để tránh tác dụng phụ không mong muốn.

• Kháng sinh: Khi viêm họng loét do vi khuẩn gây ra, bác sĩ sẽ chỉ định các loại kháng sinh phù hợp, như amoxicillin hoặc azithromycin, để tiêu diệt vi khuẩn và giảm nguy cơ lây lan. Tuy nhiên, cần phải tuân thủ liều lượng và thời gian điều trị để tránh tình trạng kháng thuốc.
• Thuốc giảm đau và hạ sốt: Các loại thuốc như paracetamol hoặc ibuprofen sẽ giúp giảm đau họng và hạ sốt, giúp bệnh nhân cảm thấy dễ chịu hơn. Tuy nhiên, cần lưu ý không sử dụng quá liều để tránh ảnh hưởng đến gan hoặc thận.
• Thuốc chống viêm: Các thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) giúp làm giảm sưng tấy, nhưng cũng cần sử dụng thận trọng, đặc biệt với những bệnh nhân có tiền sử dạ dày.

Lưu ý: Khi sử dụng thuốc Tây y, cô bác anh chị nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng và tuân thủ đúng chỉ định, tránh tự ý ngừng thuốc giữa chừng.

Điều trị bằng mẹo dân gian

Mẹo dân gian từ lâu đã được sử dụng để điều trị viêm họng loét, với nguyên liệu hoàn toàn tự nhiên và dễ áp dụng tại nhà.

• Mật ong và chanh: Mật ong có tác dụng làm dịu cổ họng và kháng khuẩn, trong khi chanh giúp cung cấp vitamin C, tăng cường hệ miễn dịch. Kết hợp mật ong và chanh với nước ấm sẽ là một phương pháp hiệu quả để giảm viêm họng.
• Gừng và tỏi: Gừng và tỏi là hai nguyên liệu có tính kháng viêm mạnh mẽ. Khi kết hợp cùng nước nóng, gừng và tỏi có thể giúp giảm cơn đau họng và làm sạch các vết loét.
• Nước muối: Dùng nước muối ấm để súc miệng là một trong những biện pháp đơn giản và an toàn để làm giảm viêm và làm sạch vết loét.

Lưu ý: Các mẹo dân gian này có thể hỗ trợ làm giảm các triệu chứng, nhưng không thể thay thế thuốc điều trị nếu bệnh nặng hoặc kéo dài. Nếu triệu chứng không thuyên giảm, cô bác anh chị nên đến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị chính xác.

Điều trị bằng Y học cổ truyền

Y học cổ truyền có một phương pháp tiếp cận rất riêng, tập trung vào việc cân bằng âm dương trong cơ thể, điều trị từ gốc và hỗ trợ phục hồi sức khỏe toàn diện.

• Sử dụng thảo dược: Các loại thảo dược như cam thảo, bạch chỉ, tía tô có tác dụng làm dịu cổ họng, giảm viêm và thúc đẩy quá trình phục hồi các vết loét. Các bài thuốc thảo dược này thường được kết hợp theo công thức riêng, tùy vào từng cơ địa của bệnh nhân.
• Châm cứu và xoa bóp: Châm cứu giúp kích thích các điểm huyệt trên cơ thể, cải thiện lưu thông khí huyết và tăng cường sức đề kháng. Xoa bóp cũng có tác dụng giảm căng thẳng, làm dịu các triệu chứng đau họng.
• Tính phù hợp với bệnh mãn tính: Trong Y học cổ truyền, điều trị viêm họng loét lâu dài có thể kết hợp các phương pháp giúp thanh nhiệt, bổ khí và tăng cường chức năng tạng phổi. Đây là phương pháp phù hợp với bệnh nhân bị viêm họng mãn tính hoặc có tiền sử bệnh tái phát.

Trong nhiều năm điều trị, tôi nhận thấy rằng Y học cổ truyền rất phù hợp với những bệnh nhân có cơ địa yếu, dễ bị tái phát. Phương pháp này không chỉ giúp chữa trị viêm họng loét mà còn bồi bổ sức khỏe toàn diện.

Viêm họng loét có thể được điều trị hiệu quả khi áp dụng phương pháp phù hợp với tình trạng của mỗi người. Bác sĩ Lê Phương khuyến khích cô bác anh chị lựa chọn phương pháp điều trị đúng đắn và kết hợp các phương pháp để đạt hiệu quả tối ưu. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào hoặc cần tư vấn chi tiết hơn về phương pháp điều trị viêm họng loét, đừng ngần ngại liên hệ với tôi để được hỗ trợ kịp thời.