Viêm họng: Nguyên nhân, Triệu chứng và Phương pháp Điều trị hiệu quả

Bác sĩ Phương từng gặp nhiều cô bác anh chị bị viêm họng, nhất là vào những ngày thời tiết thay đổi. Có cô bác than rằng cổ họng đau rát như có dao cắt, giọng khàn đặc, ăn uống khó khăn. Không ít người vội vàng dùng kháng sinh nhưng bệnh vẫn tái đi tái lại. Tại sao vậy? Viêm họng không chỉ do vi khuẩn mà còn có thể xuất phát từ yếu tố môi trường, sức đề kháng kém hoặc bệnh lý nền. Trong bài viết này, bác sĩ sẽ chia sẻ nguyên nhân, triệu chứng và giải pháp điều trị viêm họng hiệu quả, giúp cô bác cải thiện sức khỏe nhanh chóng.

Viêm họng là gì?

Viêm họng là tình trạng niêm mạc họng bị viêm, gây đau rát, khó chịu, đặc biệt khi nuốt. Bác sĩ Lê Phương từng tiếp nhận nhiều cô bác than rằng họng đau như có gai nhọn cào xé, đôi khi kèm theo ho, sốt. Viêm họng có thể do vi khuẩn, virus hoặc tác nhân bên ngoài như khói bụi, thời tiết lạnh. Hiểu rõ về bệnh sẽ giúp cô bác chủ động trong phòng tránh và điều trị.

Nguyên nhân gây viêm họng theo y học hiện đại

• Nhiễm trùng đường hô hấp: Do virus (cúm, sởi, adenovirus) hoặc vi khuẩn (liên cầu khuẩn nhóm A, phế cầu).
• Tác động từ môi trường: Khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, hóa chất kích thích niêm mạc họng.
• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Uống nước đá thường xuyên, la hét quá nhiều, ăn đồ cay nóng.
• Bệnh lý nền: Trào ngược dạ dày, viêm xoang, dị ứng có thể làm viêm họng kéo dài.

Nguyên nhân gây viêm họng theo y học cổ truyền

• Ngoại tà xâm nhập: Phong hàn, phong nhiệt khiến cổ họng viêm đỏ, đau rát.
• Tích tụ độc tố: Do ăn uống không điều độ, cơ thể sinh nhiệt, làm tổn thương phế âm.
• Chính khí suy yếu: Hệ miễn dịch kém tạo điều kiện cho tà khí tấn công, gây viêm nhiễm kéo dài.

Triệu chứng viêm họng thường gặp

Viêm họng có thể biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau tùy theo nguyên nhân và mức độ bệnh. Bác sĩ Lê Phương từng gặp nhiều trường hợp cô bác chủ quan khi mới có dấu hiệu nhẹ, đến khi bệnh nặng mới điều trị thì mất nhiều thời gian phục hồi hơn.

Triệu chứng khởi phát

• Cảm giác khô, rát họng: Ban đầu, họng có cảm giác ngứa, khô, đôi khi đau nhẹ khi nuốt.
• Hơi sốt, ớn lạnh: Cơ thể có thể bị sốt nhẹ do phản ứng viêm của cơ thể.
• Hắt hơi, sổ mũi: Nếu viêm họng do virus, cô bác có thể kèm theo dấu hiệu cảm cúm.

Triệu chứng đặc trưng

• Đau rát họng dữ dội: Cơn đau tăng khi nuốt nước bọt, ăn uống, thậm chí khi nói chuyện.
• Ho khan hoặc ho có đờm: Tùy vào nguyên nhân, có thể ho từng cơn, kèm theo đờm đặc.
• Khàn giọng, mất tiếng: Dây thanh quản bị viêm khiến giọng nói thay đổi, khó phát âm rõ.
• Xuất hiện hạch cổ: Một số trường hợp viêm họng nặng, hạch bạch huyết vùng cổ sưng lên, đau khi sờ vào.
• Mảng trắng hoặc chấm đỏ ở họng: Nếu do liên cầu khuẩn, có thể xuất hiện các đốm trắng hoặc đỏ trên amidan.

Cô bác nếu thấy triệu chứng nặng dần, kéo dài nhiều ngày không đỡ thì cần đi khám ngay để có hướng điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây viêm họng theo Y học cổ truyền

Viêm họng trong Y học cổ truyền không chỉ đơn thuần do vi khuẩn hay virus mà còn liên quan đến sự mất cân bằng trong cơ thể. Bác sĩ Lê Phương từng gặp nhiều cô bác than rằng dù giữ gìn vệ sinh tốt vẫn bị viêm họng tái đi tái lại. Khi thăm khám, tôi nhận thấy phần lớn là do yếu tố nội sinh như phế âm hư, nhiệt độc hoặc ngoại tà xâm nhập gây bệnh.

Phong hàn phạm phế

• Tác động của thời tiết lạnh, gió lạnh: Khi phế khí bị lạnh, cơ thể dễ sinh ho, rát họng.
• Thể trạng suy yếu: Người có chính khí yếu dễ bị hàn tà xâm nhập, gây viêm họng kéo dài.

Phong nhiệt uất kết

• Ăn nhiều đồ cay nóng, dầu mỡ: Dẫn đến nhiệt tích tụ trong cơ thể, gây sưng đau họng.
• Hỏa độc nội sinh: Người có tính nhiệt cao dễ bị viêm họng cấp tính với triệu chứng đau rát dữ dội.

Đàm thấp tích tụ

• Thói quen ăn uống không lành mạnh: Sử dụng nhiều đồ lạnh, bia rượu làm sinh đờm, gây tắc nghẽn phế khí.
• Hệ tiêu hóa yếu kém: Chức năng tỳ vị suy giảm không chuyển hóa được chất dịch, gây tích đàm và viêm nhiễm.

Những ai dễ bị viêm họng theo Đông y

Trong thực tế khám chữa bệnh, Bác sĩ Lê Phương nhận thấy có một số nhóm đối tượng dễ bị viêm họng hơn những người khác. Nếu cô bác thuộc nhóm này, hãy chú ý bảo vệ sức khỏe để hạn chế nguy cơ mắc bệnh.

Người có tạng phế hư yếu

• Thường xuyên bị cảm lạnh, ho dai dẳng: Hệ hô hấp nhạy cảm với sự thay đổi thời tiết.
• Cơ thể dễ bị nhiễm phong hàn: Mùa lạnh hay bị khô họng, đau rát họng kéo dài.

Người có tạng nhiệt, dễ sinh viêm

• Hay bị nóng trong, khô miệng: Chức năng phế âm suy yếu làm mất cân bằng âm dương.
• Tiêu hóa kém, dễ bị táo bón: Chất độc tích tụ trong cơ thể làm gia tăng nguy cơ viêm nhiễm.

Người làm việc trong môi trường ô nhiễm

• Thường xuyên tiếp xúc với khói bụi, hóa chất: Gây tổn thương niêm mạc họng.
• Phải nói nhiều, nói to: Giáo viên, ca sĩ, nhân viên tư vấn dễ bị viêm họng do thanh quản hoạt động quá mức.

Cô bác thuộc nhóm đối tượng này nên có biện pháp bảo vệ đường hô hấp, hạn chế tiếp xúc với tác nhân gây hại và điều chỉnh lối sống để tăng cường sức khỏe.

Biến chứng viêm họng có thể gặp phải

Viêm họng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách. Trong quá trình thăm khám, tôi từng gặp nhiều cô bác chủ quan với triệu chứng ban đầu, đến khi bệnh tiến triển nặng mới tìm đến bác sĩ. Lúc này, việc điều trị không chỉ kéo dài mà còn ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tổng thể​.

• Viêm amidan mãn tính: Viêm họng kéo dài có thể lan đến amidan, gây sưng đau, khó nuốt và hơi thở có mùi hôi.
• Áp xe quanh amidan: Tình trạng nhiễm trùng nặng có thể hình thành ổ mủ quanh amidan, gây đau dữ dội, sốt cao và khó thở.
• Viêm xoang, viêm mũi dị ứng: Vi khuẩn từ vùng họng có thể lan lên mũi, xoang, gây nghẹt mũi, chảy dịch và đau nhức vùng mặt.
• Viêm tai giữa: Ở trẻ nhỏ, viêm họng dễ lây lan đến tai giữa qua ống Eustachian, gây đau tai, ù tai và giảm thính lực.
• Viêm phế quản, viêm phổi: Nếu không được kiểm soát, viêm họng có thể lan xuống đường hô hấp dưới, gây ho nhiều, khó thở và nguy hiểm đến tính mạng.
• Thấp khớp cấp, viêm cầu thận: Viêm họng do liên cầu khuẩn nhóm A có thể gây biến chứng xa, ảnh hưởng đến tim, khớp và thận, đặc biệt ở trẻ em.

Chẩn đoán viêm họng theo Đông y và Y học hiện đại

Chẩn đoán chính xác giúp xác định nguyên nhân và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Theo Y học cổ truyền, viêm họng được đánh giá dựa trên triệu chứng lâm sàng và sự mất cân bằng âm dương trong cơ thể. Trong khi đó, Y học hiện đại sử dụng các xét nghiệm và kỹ thuật hình ảnh để xác định tác nhân gây bệnh​.

• Quan sát lưỡi và mạch: Đông y đánh giá màu sắc lưỡi, độ khô ướt và trạng thái mạch để xác định phong hàn, phong nhiệt hay âm hư.
• Kiểm tra họng bằng đèn soi: Quan sát mức độ sưng viêm, sự xuất hiện của dịch mủ hoặc các đốm trắng trên amidan.
• Xét nghiệm dịch họng: Lấy mẫu dịch họng để xác định vi khuẩn, đặc biệt là liên cầu khuẩn nhóm A.
• Xét nghiệm máu: Kiểm tra chỉ số bạch cầu, CRP giúp đánh giá tình trạng viêm nhiễm trong cơ thể.
• Chẩn đoán phân biệt: Loại trừ các bệnh lý khác như viêm thanh quản, viêm xoang hay bệnh trào ngược dạ dày thực quản.

Dựa trên kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, kết hợp giữa Đông y và Tây y để đạt hiệu quả cao và hạn chế tác dụng phụ.

Khi nào cần gặp bác sĩ viêm họng

Viêm họng có thể tự khỏi trong một thời gian ngắn nếu cơ thể có sức đề kháng tốt. Tuy nhiên, trong quá trình thăm khám, Bác sĩ Lê Phương nhận thấy nhiều cô bác để bệnh kéo dài, tự điều trị không đúng cách, khiến viêm họng diễn tiến nặng hơn​.

• Sốt cao kéo dài, không hạ: Khi sốt liên tục, trên mức bình thường và không giảm dù đã dùng thuốc hạ sốt, có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nặng.
• Đau họng dữ dội, không nuốt được: Nếu cảm giác đau rát ngày càng tăng, khó ăn uống, có thể bệnh đã chuyển biến nặng.
• Hơi thở hôi, xuất hiện mủ ở họng: Mủ trắng hoặc vàng ở amidan, kèm hơi thở có mùi khó chịu là dấu hiệu của viêm nhiễm nặng.
• Ho kéo dài, khàn giọng quá lâu: Nếu ho hoặc khàn tiếng không cải thiện sau nhiều ngày, cần thăm khám để loại trừ biến chứng.
• Xuất hiện hạch sưng đau ở cổ: Khi hạch bạch huyết sưng to, đau nhức, có thể vi khuẩn đã lây lan mạnh.
• Có tiền sử viêm họng tái phát nhiều lần: Những người thường xuyên bị viêm họng cần gặp bác sĩ để tìm nguyên nhân và phương pháp điều trị tận gốc.

Cách phòng ngừa viêm họng hiệu quả

Viêm họng không chỉ do vi khuẩn hay virus mà còn chịu tác động từ môi trường, chế độ ăn uống và sức đề kháng. Trong nhiều năm tư vấn, Bác sĩ Lê Phương nhận thấy những cô bác có thói quen sinh hoạt lành mạnh ít bị viêm họng hơn​.

• Giữ ấm cơ thể, đặc biệt vùng cổ họng: Tránh gió lạnh, đeo khẩu trang khi ra ngoài, nhất là khi thời tiết thay đổi đột ngột.
• Uống đủ nước ấm, tránh đồ lạnh: Nước ấm giúp làm dịu cổ họng, trong khi nước đá có thể kích thích niêm mạc họng gây viêm.
• Hạn chế thực phẩm cay nóng, dầu mỡ: Các món ăn cay, chiên rán có thể làm tổn thương niêm mạc họng, khiến viêm họng dễ tái phát.
• Tăng cường hệ miễn dịch: Ăn nhiều rau xanh, trái cây giàu vitamin C, uống trà gừng, mật ong giúp bảo vệ cổ họng.
• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ: Đánh răng sau khi ăn, súc miệng bằng nước muối để loại bỏ vi khuẩn.
• Hạn chế nói to, la hét quá mức: Giữ giọng nói nhẹ nhàng để tránh gây tổn thương thanh quản.
• Tránh xa khói bụi, hóa chất độc hại: Sử dụng khẩu trang khi làm việc trong môi trường ô nhiễm để giảm nguy cơ kích ứng họng.

Cô bác có thể chủ động bảo vệ sức khỏe bằng cách duy trì những thói quen này, giúp giảm nguy cơ mắc viêm họng và tránh tái phát.

Phương pháp điều trị viêm họng

Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp giúp cải thiện nhanh chóng triệu chứng viêm họng, ngăn chặn biến chứng và hạn chế tái phát. Trong nhiều năm điều trị, Bác sĩ Lê Phương nhận thấy rằng mỗi người bệnh có mức độ viêm họng khác nhau, nên cần áp dụng phương pháp phù hợp với tình trạng cụ thể​.

Điều trị viêm họng bằng thuốc

Sử dụng thuốc Tây y là phương pháp phổ biến giúp giảm viêm nhanh chóng, kiểm soát triệu chứng và hạn chế lây lan bệnh. Tuy nhiên, việc lạm dụng thuốc có thể gây tác dụng phụ, do đó, cô bác cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ khi sử dụng.

• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol hoặc Ibuprofen giúp giảm đau họng, hạ sốt và chống viêm.
• Thuốc kháng viêm, kháng sinh: Trong trường hợp nhiễm khuẩn, bác sĩ có thể kê kháng sinh như Amoxicillin hoặc Azithromycin.
• Thuốc súc họng, xịt họng: Dung dịch sát khuẩn như Betadine, Chlorhexidine giúp làm sạch vùng họng, giảm đau rát.
• Lưu ý khi sử dụng thuốc: Không tự ý mua và sử dụng kháng sinh, tránh dùng quá liều vì có thể gây kháng thuốc hoặc ảnh hưởng đến dạ dày.

Điều trị viêm họng bằng mẹo dân gian

Nhiều cô bác tìm đến phương pháp dân gian để giảm triệu chứng viêm họng một cách tự nhiên, an toàn. Dưới đây là một số cách đơn giản mà hiệu quả​.

• Mật ong và chanh: Mật ong có tính kháng khuẩn, chanh giàu vitamin C giúp làm dịu cổ họng. Pha mật ong với nước ấm và vài giọt chanh để uống hàng ngày.
• Gừng và muối: Gừng giúp giảm viêm, sát trùng. Giã nhỏ gừng, trộn với muối rồi ngậm trong miệng vài phút để giảm đau họng.
• Lá hẹ hấp đường phèn: Lá hẹ chứa hoạt chất kháng viêm, khi hấp với đường phèn giúp làm dịu họng, giảm ho hiệu quả.
• Lưu ý khi áp dụng: Phương pháp dân gian phù hợp với viêm họng nhẹ, không thay thế được thuốc điều trị trong trường hợp nhiễm khuẩn nặng.

Điều trị viêm họng bằng Y học cổ truyền

Đông y quan niệm viêm họng liên quan đến phong hàn, phong nhiệt, đàm thấp và chính khí suy yếu. Do đó, phương pháp điều trị tập trung vào điều hòa âm dương, thanh nhiệt giải độc, bổ phế và nâng cao sức đề kháng​.

• Ưu điểm của Đông y: Chú trọng vào điều trị tận gốc, không chỉ giảm triệu chứng mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể, ngăn bệnh tái phát.
• Nhược điểm của Đông y: Hiệu quả chậm hơn so với thuốc Tây, cần kiên trì sử dụng trong thời gian dài.
• Những bài thuốc phổ biến: Thảo dược như kim ngân hoa, huyền sâm, cát cánh giúp thanh nhiệt, giảm sưng viêm hiệu quả.
• Lời khuyên của bác sĩ: Nếu cô bác bị viêm họng tái phát nhiều lần, nên kết hợp Đông y để điều trị tận gốc, hạn chế lệ thuộc vào thuốc Tây.

Viêm họng không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng lớn đến sức khỏe nếu không điều trị kịp thời. Cô bác có thể lựa chọn phương pháp phù hợp, kết hợp chăm sóc sức khỏe đúng cách để sớm cải thiện tình trạng bệnh. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về phương pháp điều trị viêm họng, đừng ngần ngại liên hệ để được Bác sĩ Lê Phương tư vấn kỹ hơn.