Cô bác anh chị thân mến,
Người xưa có câu: “Nhân sinh dĩ khí vi bản” – đời người sống được là nhờ khí. Nhưng khí ấy không phải tự nhiên mà có, cũng chẳng phải uống vài viên thuốc bổ là sinh ra. Khí được sinh từ Tỳ Vị, từ bát cơm, chén canh mỗi ngày, từ cách ta ăn, ngủ, nghĩ và sống.
Tôi gặp rất nhiều cô bác anh chị đến khám, than rằng người mệt, ăn kém, da xấu, hay lạnh bụng, dễ cáu gắt. Hỏi sâu ra mới biết: đa phần đều có một điểm chung là Tỳ Vị đã suy yếu từ lâu, chỉ là mình chưa để ý, hoặc coi thường những dấu hiệu ban đầu.
Trong Đông y, Tỳ Vị yếu thì khó sống thọ, vì gốc đã lung lay thì cành lá sớm muộn cũng héo.
Tỳ và Vị là gì?
Sách cổ mô tả Vị như một cái kho lớn – nhận thức ăn từ thực quản xuống, “làm chín nhừ” thức ăn.
Còn Tỳ là cơ quan đặc, nằm bên trái, có nhiệm vụ vận hóa – tức là hấp thu, chuyển hóa tinh chất từ thức ăn để nuôi toàn thân.
Nói nôm na cho dễ hiểu:
- Vị là nơi nhận và chứa thức ăn.
- Tỳ là người phân phát, biến đồ ăn thành khí huyết.
Hai cơ quan này giống như bếp và người nấu. Bếp có đầy đồ mà người nấu yếu thì cả nhà vẫn đói. Tỳ Vị suy thì ăn bao nhiêu cũng không sinh lực, lâu dần sinh bệnh.
Tỳ Vị – nơi sinh ra khí của con người
Trong Hoàng Đế Nội Kinh có ghi:
“Vị giả, khí chi hải dã” – Vị là biển của khí.
Người không có vị khí thì gọi là nghịch, mà nghịch thì khó toàn thọ mệnh.
Vì vậy, muốn biết một người Tỳ Vị có khỏe hay không, không cần xét nghiệm cầu kỳ, chỉ cần nhìn kỹ cơ thể ở 4 chỗ sau đây.
4 dấu hiệu cảnh báo Tỳ Vị đang suy yếu – tuyệt đối đừng coi thường
1. Môi – tấm gương của Tỳ
Người Tỳ Vị yếu thường có:
- Môi nhợt nhạt, không hồng hào
- Khô, bong tróc, dễ nứt
- Hôi miệng, nướu dễ sưng đau
- Thậm chí ngủ còn chảy nước miếng
Tất cả đều nói lên một điều: tiêu hóa kém, sinh khí kém.
2. Mũi – cửa ngõ liên thông với Tỳ
Tỳ Vị suy có thể gây:
- Mũi khô, dễ chảy nước mũi
- Khứu giác kém
- Người có vị nhiệt thì mũi đỏ, đầu mũi đau
Đừng nghĩ chỉ là bệnh mũi bên ngoài, rất nhiều trường hợp gốc nằm ở hệ tiêu hóa.
3. Mắt – nơi khí huyết biểu lộ
Tỳ yếu → sinh huyết kém → ảnh hưởng đến Can → biểu hiện ra mắt.
Nếu cô bác anh chị thấy:
- Mắt hay mỏi, cay
- Nhìn mờ, đỏ mắt
- Mặt dễ sưng, bọng mắt to
Thì rất nên nghĩ đến chuyện bồi dưỡng lại Tỳ Vị.
4. Tai – dấu hiệu Tỳ suy kéo theo Thận suy
Tỳ yếu lâu ngày sẽ ảnh hưởng đến Thận khí, dẫn tới:
- Ù tai
- Tai nghe kém
- Người mệt, tay chân lạnh
- Dễ cáu gắt, nhất là mùa xuân khi Can khí vượng
Tỳ Vị khỏe – nền móng của sức khỏe và tuổi thọ
Đông y có câu:
“Dưỡng Tỳ Vị tức là dưỡng nguyên khí, dưỡng nguyên khí chính là dưỡng sinh mệnh.”
Tỳ Vị không khỏe, dù chưa bệnh nặng, người cũng nhanh già, nhanh mệt, khó sống thọ. Vì vậy, tôi xin chia sẻ với cô bác anh chị những cách đơn giản – dễ làm – ai cũng áp dụng được để chăm sóc Tỳ Vị mỗi ngày.
1. Lá tần bì – làm ấm Tỳ Vị rất tốt
Theo Bản thảo cương mục, tần bì giúp tán hàn, tiêu tích trệ, thông tam tiêu, rất hợp với người Tỳ Vị hư hàn.
Cô bác có thể:
- Làm rau trộn
- Xào, đun nước uống
- Gói bánh, ăn kèm món khác
Trước khi ăn nên trụng sơ cho bớt mùi nồng, sau đó trộn với gừng, tỏi, tiêu – vừa ấm bụng lại dễ tiêu.
2. Ấn huyệt Công Tôn – cứu tinh của Tỳ Vị
Huyệt Công Tôn nằm ở bờ trong bàn chân, phía sau xương bàn chân khoảng 4–5cm.
Ấn vào thấy tức, đau là đúng huyệt.
Mỗi ngày xoa bóp 5–10 phút giúp:
-
Điều hòa Tỳ Vị
-
Giảm đầy trướng
-
Ăn ngon hơn
3. Hoài sơn (củ mài) – bổ Tỳ mà không gây nóng
Hoài sơn:
-
Bổ khí
-
Kiện Tỳ
-
Không sinh nhiệt
Rất hợp với người mệt mỏi, ăn kém. Có thể:
-
Nấu cháo
-
Hấp
-
Xào đều tốt
Nên chọn củ nhiều gai, chắc, không rỗng ruột.
4. Cơm rượu – đánh thức Tỳ Vị yếu
Người Tỳ yếu có thể ăn canh cơm rượu trứng, thêm vài quả táo tàu.
Ăn nóng, vị ngọt nhẹ giúp:
-
Làm dịu Vị khí
-
Kích thích cảm giác thèm ăn
-
Dễ tiêu hóa
5. Bắp xào hạt thông – vừa đẹp mắt vừa bổ Tỳ
Bắp giúp kiện Tỳ, tạo cảm giác thèm ăn.
Xào cùng hạt thông sẽ:
-
Tăng dưỡng chất
-
Dễ hấp thu
-
Phù hợp cả người già lẫn người trẻ Tỳ yếu
6. Cháo củ từ – táo tàu
Củ từ bổ Tỳ, trợ Phế, ích Thận.
Táo tàu bổ khí, điều trung, chống tiêu chảy.
Kết hợp hai thứ này rất hợp cho người:
-
Ăn ít
-
Người gầy
-
Suy nhược tiêu hóa
7. Trần bì – người Tỳ yếu nên có sẵn trong bếp
Trần bì (vỏ quýt lâu năm) giúp:
-
Hành khí
-
Tiêu đờm
-
Giảm đầy trướng
Chỉ cần vài lát cho vào món ăn hoặc nước uống hằng ngày là đủ.
Cô bác anh chị thân mến,
Tỳ Vị giống như gốc rễ âm thầm nâng đỡ cả cơ thể. Không ồn ào, không đau dữ dội lúc đầu, nhưng khi gốc đã yếu thì cành lá sẽ lần lượt suy.
Chăm Tỳ Vị không cần gì cao siêu, chỉ cần:
-
Ăn uống điều độ
-
Giữ ấm
-
Bớt lo nghĩ
-
Kiên trì từng chút mỗi ngày
Khi Tỳ Vị mạnh lên, thân khỏe – tâm yên – tuổi thọ tự nhiên dài hơn.
Nếu thấy bài viết này hữu ích, mong cô bác anh chị chia sẻ cho người thân, bạn bè, biết đâu lại giúp được thêm một người hiểu và thương cơ thể mình hơn.
Thân ái kính chào,
TTƯT, Bác sĩ Lê Phương
Cô bác anh chị đang băn khoăn về tình trạng sức khỏe của mình? Hãy điền form bên dưới, bác sĩ Phương sẽ lắng nghe và tư vấn tận tình nhất 
