Tổ đỉa là bệnh viêm da thường khởi phát một cách đột ngột và tiến triển dai dẳng. Bệnh có thể gây nên những triệu chứng khó chịu, đặc biệt là cảm giác ngứa ngáy và dày sừng, bong tróc da trông vô cùng mất thẩm mỹ. Do đó, bạn cần nắm được nguyên nhân, triệu chứng của bệnh để có cách chữa kịp thời, phù hợp, tránh để bệnh lây lan, gây biến chứng nghiêm trọng.
Bệnh tổ đỉa là gì?
Tổ đỉa (Dyshidrosis) là bệnh viêm da có chứa các mụn nước nhỏ, gây ngứa ngáy, phồng rộp da. Bệnh thường xuất hiện ở lòng bàn tay, bàn chân và trong suốt thời gian tồn tại, chúng sẽ khiến bệnh nhân cảm thấy bứt rứt, khó chịu. Gây phiền toái và ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống sinh hoạt, công việc. Ngay cả khi các nốt mụn đã vỡ ra, khô lại, chúng vẫn gây ngứa kèm tình trạng da khô, dày sừng và bong tróc.
Đây tuy không phải nhóm bệnh lý nguy hiểm tới tính mạng nhưng lại có tính chất dai dẳng, tái phát nhiều lần. Bệnh không có khả năng truyền từ người này qua người khác nên bạn hoàn toàn có thể sinh hoạt, giao tiếp và sống chung không gian với những người mắc bệnh hoặc khỏe mạnh khác.
Triệu chứng bệnh tổ đỉa
Tổ đỉa nặng hay nhẹ thì các triệu chứng vẫn khá tương đồng với nhau. Dưới đây là những dấu hiệu giúp bạn dễ dàng nhận biết bệnh lý này.
- Da xuất hiện mụn nước li ti, khi chạm vào có cảm giác cộm cộm và khá cứng. Những nốt mụn này thường ăn khá sâu vào da, mọc chủ yếu ở vùng chân, mu, lòng bàn tay, ngón tay và ngón chân. Mụn không mọc rời rạc mà thường kết thành từng mảng, chồng chéo lên nhau trông vô cùng mất thẩm mỹ.
- Cũng như nhiều bệnh lý da liễu khác, người bị tổ đỉa có cảm giác ngứa ngáy âm ỉ đến dữ dội. Càng tác động vào nốt mụn, tình trạng ngứa ngáy càng trở nên nghiêm trọng. Chúng có thể bị vỡ, sưng tấy, nóng rát và có cảm giác nhấp nhính khá khó chịu.
- Các nốt mụn nước trên da có khả năng chuyển qua màu đục hoặc sưng đỏ. Đây chính là tình trạng nhiễm khuẩn, thậm chí người bệnh còn bị sốt cao và nổi hạch bạch huyết sưng phồng.
- Nhiều trường hợp có ghi nhận Dyshidrosis có khả năng làm thay đổi hình dạng móng chân, móng tay. Đặc biệt là khi bệnh nặng, kéo dài, hạch bạch huyết sưng sẽ khiến móng bị tác động và biến dạng dần.
- Mụn khi vỡ ra sẽ xẹp dần, khô lại và tạo thành lớp vảy chết dày sừng bám trên da. Kèm theo đó là tình trạng bong tróc, da đổi màu, có màu vàng trông vô cùng mất thẩm mỹ.
Nguyên nhân bệnh tổ đỉa
Bệnh tổ đỉa là dạng bệnh phổ biến nhưng nguyên nhân gây bệnh thì không phải ai cũng nắm được. Theo đó, nguyên nhân gây bệnh gồm có:
- Do di truyền: Phân nửa những trường hợp mắc bệnh được ghi nhận đều có liên quan tới yếu tố di truyền. Nghĩa là, trong gia đình nếu có cha mẹ bị bệnh tổ đỉa, con cái sau khi sinh ra cũng có nguy cơ mắc bệnh này.
- Yếu tố cơ địa: Những người có cơ địa yếu, bị bệnh gan, thận hoặc mắc chứng hen suyễn thường có sức đề kháng kém. Khi sức đề kháng suy giảm, cộng thêm chế độ ăn uống, sinh hoạt không khoa học sẽ khiến bạn dễ mắc bệnh hơn những người khác.
- Hóa chất sinh học: Nước dùng sinh hoạt ô nhiễm, tiếp xúc với các hóa chất sinh hoạt, chất tẩy rửa, một số loại mỹ phẩm,… đều làm tăng nguy cơ bị bệnh Dyshidrosis.
- Do nhiễm khuẩn: Thường rơi vào những đối tượng phải làm việc hoặc tiếp xúc nhiều với nguồn nước bẩn, nước cống rãnh, chất thải sinh hoạt,… Những tác nhân này có thể khiến da bị viêm nhiễm, làm giảm khả năng của hàng rào bảo vệ da và khiến bệnh bùng phát.
- Rối loạn thần kinh giao cảm: Chân tay tiết mồ hôi quá mức khiến da luôn trong trạng thái ẩm ướt. Đây chính là nguyên nhân làm khởi phát bệnh tổ đỉa và một số bệnh da liễu khác.
- Tác dụng phụ của thuốc: Điều này xảy ra khi sử dụng thuốc điều trị trong thời gian dài hoặc dùng sai cách. Từ đó làm ảnh hưởng tới hàng rào bảo vệ da, khiến vi khuẩn – dị nguyên có cơ hội tấn công, gây bệnh.
Đối tượng dễ mắc bệnh
Những đối tượng có nguy cơ cao bị mắc bệnh tổ đỉa gồm có:
- Người có sức đề kháng kém như bệnh nhân nhiễm HIV, người bị bệnh tiểu đường, người có chức năng gan, thận suy giảm,…
- Trường hợp thường xuyên phải tiếp xúc với các hóa chất, người làm công việc lau dọn, dọn dẹp vệ sinh,…
- Người có tiền sử gia đình từng mắc bệnh Dyshidrosis.
- Đối tượng thường xuyên sử dụng thuốc Tây để trị bệnh trong thời gian dài.
Biến chứng mụn tổ đỉa
Tương tự như bệnh vảy nến, viêm da cơ địa, viêm da dị ứng,… hay một số bệnh ngoài da khác. Tổ đỉa không nguy hiểm tới tính mạng con người nhưng lại lại là nguyên nhân gây phiền toái nghiêm trọng cho người mắc. Không chỉ gây ra những cơn ngứa ngáy, khiến da bị mất thẩm mỹ nghiêm trọng, bệnh còn khiến người mắc bị mất ngủ, ngủ không sâu giấc,…
Chưa kể, việc thường xuyên cào gãi, chà xát lên da do ngứa ngáy còn gây ra những vết thương, khiến da trầy xước, tổn thương nặng nề. Từ đó làm tăng nguy cơ gặp phải những biến chứng như nhiễm trùng hay móng biến dạng. Cụ thể:
- Do những nốt tổ đỉa sẽ ăn sâu vào da nên khi cào gãi quá mạnh, khả năng nốt mụn vỡ và lây lan dịch ra vùng da khỏe mạnh là hoàn toàn dễ hiểu. Lúc này, các vết thương hở có thể bị nhiễm trùng, vi khuẩn sẽ có cơ hội xâm nhập, ủ bệnh và phá hủy tế bào, gây nhiễm trùng nghiêm trọng.
- Tổ đỉa cũng có khả năng làm biến dạng móng tay, móng chân như bệnh vảy nến nên bạn cần hết sức lưu ý.
Chẩn đoán tổ đỉa trên da
Chẩn đoán bệnh tổ đỉa chủ yếu dựa vào thăm khám lâm sàng và hỏi về tiền sử bệnh lý. Bác sĩ da liễu sẽ quan sát những tổn thương trên da, hỏi một số câu hỏi liên quan tới bệnh, công việc, sở thích, tình trạng tâm lý trong thời gian gần đây.
Trường hợp có nghi ngờ nguyên nhân gây bệnh là do dị ứng, bác sĩ sẽ chỉ định làm xét nghiệm, test da để kiểm tra. Bên cạnh đó có thể thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán phân biệt biến chứng hoặc phục vụ cho quá trình điều trị bệnh như xét nghiệm vi sinh (nấm, vi khuẩn), sinh hóa máu (chức năng gan, thận), tổng phân tích máu,…
Điều trị tổ đỉa bệnh học
Cho dù sử dụng biện pháp nào để chữa tổ đỉa, tốt nhất bạn cũng nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa (da liễu) để tránh các tác dụng phụ không mong muốn. Với bệnh lý da liễu này, thông thường bệnh nhân sẽ được tiến hành điều trị theo những cách sau:
Mẹo dân gian
Dân gian có vô số bài thuốc trị tổ đỉa hiệu quả, đơn giản và tiết kiệm chi phí từ những nguyên liệu có sẵn trong vườn nhà. Mặc dù không thể mang lại hiệu quả cải thiện nhanh chóng như thuốc Tây, tuy nhiên chúng ít tác dụng phụ, an toàn và có thể áp dụng lâu dài.
Theo đó, người bệnh có thể áp dụng một số mẹo chữa dưới đây để đẩy lùi triệu chứng khó chịu của bệnh.
- Dùng lá lốt: Lấy 1 nắm lá lốt, rửa sạch, đem xay nhuyễn hoặc giã nát đều được. Sau đó vắt lấy nước cốt, chia thành 3 lần uống và dùng hết trong ngày. Phần bã có thể dùng để pha cùng nước nóng rồi rửa vùng da cần điều trị.
- Ngâm rượu tỏi: Dùng 1 – 2 củ tỏi đã được bóc vỏ, rửa sạch và ngâm cùng 300ml rượu trắng trong khoảng 7 ngày. Mỗi lần, bạn lấy một ít rượu tỏi thoa trực tiếp lên da, để khoảng 10 phút rồi dùng nước sạch rửa lại là xong.
- Mẹo chữa với rau răm: Chuẩn bị 1 nắm rau răm, rửa sạch và ngâm qua nước muối pha loãng trong 10 phút. Cho rau răm cùng ít muối trắng vào máy xay nhuyễn. Lấy hỗn hợp này thoa lên da trong khoảng 15 phút, ngày thực hiện 2 lần, sau đó rửa lại với nước mát là được.
Tây y chữa bệnh
Dựa theo mức độ và tình trạng bệnh cụ thể, bạn có thể được kê đơn thuốc bôi, uống hoặc tiêm. Chẳng hạn như:
- Nước muối sinh lý: Được dùng để sát khuẩn, làm sạch khu vực da đang bị tổn thương nhằm ngăn chặn tình trạng viêm nhiễm. Hạn chế mụn nước lây lan và phát bệnh ở những vùng da khỏe mạnh lân cận.
- Thuốc chứa Corticosteroid: Tùy theo chỉ định của bác sĩ, đó có thể là thuốc bôi chữa tổ đỉa dạng thuốc mỡ, dạng kem. Bệnh nhân sử dụng thuốc có chứa Corticosteroid để làm dịu và làm xẹp các nốt mụn nước. Giúp chúng nhanh khô, tránh bị vỡ, lây lan. Tuy nhiên, việc dùng Corticosteroid trong thời gian lâu dài có thể làm mòn da, teo da nên cần hết sức lưu ý.
- Thuốc chống nhiễm khuẩn: Nếu các nốt mụn nước bị vỡ do hoạt động cào gãi thì bạn sẽ cần dùng thêm thuốc chống nhiễm khuẩn. Thuốc có hiệu quả trong việc ngăn chặn các loại vi khuẩn tấn công vào vết thương hở, tránh gây nhiễm trùng.
- Thuốc chống dị ứng: Thuốc được kê với mục đích khắc phục vấn đề triệt để trong trường hợp bị bệnh do dị ứng. Đương nhiên, nếu tổ đỉa không phải do dị ứng thì bạn không phải dùng Loratadine, Chlorpheniramine hoặc các loại thuốc tương tự khác.
- Thuốc tiêm Triamcinolone: Thuốc sẽ được tiêm trực tiếp vào vùng da đang bị tổ đỉa. Các hoạt chất có trong thuốc lúc này sẽ nhanh chóng đi vào cơ thể và thực hiện nhiệm vụ phục hồi các tổn thương từ bên trong. Bệnh sẽ nhanh chóng được phục hồi, giúp vùng da đang bị tổn thương sớm quay lại trạng thái ban đầu.
Lưu ý, đơn thuốc cho từng bệnh nhân sẽ có sự khác nhau, phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ tổn thương cũng như tình trạng sức khỏe, bệnh nền nếu có. Vậy nên, bạn không dùng chung đơn thuốc với bệnh nhân khác cũng như tránh tự ý mua thuốc tự điều trị tại nhà. Việc dùng thuốc sai cách, quá lạm dụng có thể khiến bệnh trở nặng, gặp tác dụng phụ nhgieme trọng và làm ảnh hưởng tới sức đề kháng của da về sau.
Áp dụng bài thuốc Đông y
Chữa tổ đỉa bằng Đông y nổi bật với những bài thuốc sau đây:
- Bài thuốc 1: Cần có 60g bán chi liên sắc cùng nước cho sôi. Khi nước sôi, bạn tắt bếp và pha cùng ít nước lạnh để nước nguội bớt rồi dùng ngâm rửa vùng da cần điều trị trong khoảng 15 phút.
- Bài thuốc 2: Sử dụng 12g khổ sâm, 12g thương trật, 12g phù bình, 12g thương nhĩ, 10g hương phụ, 12g hoàng cầm. Sắc lên cùng với nước rồi pha loãng, ngâm rửa vùng da bị tổn thương mỗi ngày để giúp giảm bớt các triệu chứng.
Lưu ý, tránh áp dụng 2 bài thuốc trên với những trường hợp có vết thương hở hoặc đang có dấu hiệu bội nhiễm, nhiễm trùng da.
Biện pháp phòng tránh bệnh tổ đỉa
Tổ đỉa là bệnh lý không dễ loại bỏ, nhất là khi chậm trễ trong việc điều trị. Cộng thêm bệnh dễ dàng tái phát, các triệu chứng của bệnh ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống sinh hoạt, công việc và tâm lý của người bệnh nên bạn cần có biện pháp ngăn chặn bệnh hiệu quả. Dưới đây là một vài lưu ý hay ho dành cho bạn, cụ thể như sau:
- Vệ sinh cơ thể mỗi ngày, tắm rửa sạch sẽ với những loại xà bông, sữa tắm phù hợp, an toàn với da. Chú ý làm sạch ở vùng ngón tay, ngón chân, lòng bàn tay, bàn chân và khu vực có nếp gấp.
- Nên sử dụng kem dưỡng ẩm cho cơ thể sau khi tắm xong, ưu tiên những sản phẩm lành tính, nhẹ dịu để tránh tình trạng kích ứng.
- Nếu phải làm việc trong môi trường nhiều khói bụi, hóa chất độc hại, các bạn cần trang bị đồ bảo hộ. Tuyệt đối không để da tiếp xúc với các loại hóa chất, bởi chúng sẽ làm phá hủy hàng rào bảo vệ da, làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh lý da liễu khác.
- Khi phải rửa chén, dùng thuốc tẩy rửa, nước lau sàn vệ sinh nhà cửa, nhà tắm thì nên dùng bao tay, ủng.
- Quan tâm tới chế độ ăn uống, nghỉ ngơi và sinh hoạt một cách khoa học hơn. Ưu tiên những thực phẩm lành mạnh, có khả năng cải thiện và tăng cường sức đề kháng để phòng bệnh tốt hơn.
- Trường hợp có các dấu hiệu bất thường trên da, đặc biệt là những triệu chứng của bệnh tổ đỉa thì cần tới bệnh viện thăm khám và xử lý ngay.
Một số câu hỏi liên quan
Dưới đây là một số thắc mắc liên quan tới bệnh tổ đỉa, bạn đọc có thể tham khảo thêm để hiểu hơn về bệnh lý da liễu này.
Bệnh tổ đỉa có lây không?
Tổ đỉa là bệnh cơ địa, khi giao tiếp thông thường, bệnh không lây từ người này qua người khác. Tuy nhiên, chúng lại có khả năng lây lan nhanh qua vùng da khỏe mạnh khác trên cơ thể. Vậy nên, nếu bị bệnh tổ đỉa, bạn cần có biện pháp điều trị sớm để tránh để bệnh tiến triển nghiêm trọng, ảnh hưởng tới tâm lý, tính thẩm mỹ.
Bệnh tổ đỉa có nguy hiểm không?
Là bệnh lý ngoài da nhưng nếu không được điều trị dứt điểm, bệnh có thể tiến triển nặng và gây cảm giác ngứa ngáy, khó chịu cho người mắc. Khi bệnh lan rộng, những nốt mụn nhỏ sẽ dần to lên, phồng rộp, vỡ ra và có cảm giác đau rát. Trường hợp không xử lý đúng cách rất dễ làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Chưa kể, các biểu hiện của bệnh trông rất mất thẩm mỹ, vậy nên người mắc tổ đỉa thường có tâm lý e ngại, thiếu tự tin khi giao tiếp với mọi người. Việc để bệnh trở nặng mới điều trị sẽ gây tốn kém thời gian, công sức và ảnh hưởng nghiêm trọng tới tâm lý.
Bệnh tổ đỉa chữa khỏi được không?
Theo quan niệm của nhiều người, bệnh tổ đỉa không thể chữa khỏi dứt điểm. Tuy nhiên, việc có chữa khỏi được không còn phụ thuộc vào cách điều trị và một số yếu tố khác. Nếu được phát hiện sớm, bệnh mới chớm phát thì có thể điều trị tại chỗ, trả lại làn da như bình thường. Nhưng nếu để lâu, bệnh trở nặng, lan rộng thì việc điều trị dứt điểm là hoàn toàn không có khả năng.
Bệnh da liễu này có thể chữa khỏi nhưng không có nghĩa là không tái lại. Nếu sau khi điều trị khỏi mà bạn vẫn tiếp tục làm việc trong môi trường nóng ẩm, có tiếp xúc với hóa chất độc hại, chất tẩy rửa thì khả năng bị lại là rất cao. Vậy nên, để ngăn ngừa nguy cơ này, mọi người nên có biện pháp phòng tránh hiệu quả. Đồng thời nên thiết lập lại chế độ ăn uống, bổ sung nguồn thực phẩm đa dạng dưỡng chất, đặc biệt là vitamin để tăng sức đề kháng, tránh mắc bệnh.
Khi bị chàm tổ đỉa nên kiêng gì, ăn gì?
Nguồn dưỡng chất cung cấp vào cơ thể hàng ngày sẽ góp phần cải thiện các cơn ngứa ngáy khó chịu. Đồng thời giúp tăng cường hệ miễn dịch, tái tạo tế bào da hiệu quả. Những thực phẩm mà người bị bệnh chàm tổ đỉa nên ăn và kiêng gồm có:
- Mọi người nên bổ sung thực phẩm giàu vitamin C, A, E,… ăn nhiều hoa quả, rau củ và các món ăn giàu chất xơ, khoáng chất. Tích cực ăn ngũ cốc, yến mạch, các loại đậu để nạp đủ kẽm cho cơ thể.
- Tránh ăn đồ ăn nhanh, nhiều dầu mỡ, đồ đóng hộp, những thực phẩm chứa nhiều đường, hải sản vì chúng có thể gây dị ứng ở những người có cơ địa mẫn cảm. Ngoài ra cũng nên tránh hút thuốc, uống rượu bia, hạn chế uống cà phê, đồ uống có ga,…
Tổ đỉa có thể chữa khỏi nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách, hạn chế tối đa các tổn thương cũng như nguy cơ tái phát nhiều lần. Để làm được điều này, các bạn cần chủ động thăm khám và phòng tránh bệnh theo những chia sẻ mà chúng tôi đã cung cấp trong nội dung bài viết này. Đồng thời nên chú ý xây dựng lối sống khoa học, ăn uống hợp vệ sinh và tránh tiếp xúc với những dị nguyên hoặc nguồn cơn gây bệnh.
