Cô bác anh chị thân mến,
“Thuốc đắng giã tật, lời thật mất lòng” – người xưa vẫn dạy ta vậy. Nhưng khi nói đến chuyện ăn uống trong lúc đau dạ dày, thì cái “lời thật” đôi khi lại là điều rất cần thiết để tránh họa từ miệng mà ra. Có lẽ ai từng bị đau dạ dày cũng hiểu được cảm giác cồn cào, nóng rát hay buốt từng cơn như lửa đốt giữa bụng. Vậy mà có những món ăn tưởng như lành, như măng – lại khiến dạ dày “kêu cứu”. Hôm nay, mình xin được chia sẻ kỹ hơn về vấn đề này dưới góc nhìn Y học cổ truyền.
Măng – món ngon nhưng không lành với người đau dạ dày
Bản chất của măng trong Đông y
Trong Y học cổ truyền, măng thuộc nhóm thực phẩm có tính hàn, vị đắng nhẹ. Măng giúp tiêu thực, lợi tiểu, nhuận tràng, giải độc. Tuy nhiên, vị đắng kết hợp tính hàn lại có thể làm hại đến Tỳ Vị – tức là hệ thống tiêu hóa nói chung. Như cây non đang vươn chồi, măng chứa khí xuân mạnh mẽ, nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn nhiều độc tính nếu dùng không đúng cách.
Măng tươi, đặc biệt là loại chưa được chế biến kỹ, thường chứa một lượng chất độc tự nhiên như axit cyanhydric. Chất này khi vào cơ thể dễ kích ứng niêm mạc dạ dày, làm trầm trọng thêm các triệu chứng như đầy hơi, đau quặn, buồn nôn ở người đang có bệnh dạ dày.
Người đau dạ dày ăn măng có sao không?
Câu trả lời thẳng thắn là: không nên. Dù măng có nhiều lợi ích nếu dùng đúng người, đúng bệnh, nhưng với người bị viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày hay đau dạ dày mạn tính thì măng có thể là “ngòi nổ” làm vết loét lan rộng hơn, tăng tiết axit và gây tổn thương lớp niêm mạc dạ dày.
Giống như một mái nhà đã yếu mà ta lại xối thêm nước mưa lớn, măng sẽ làm “mái nhà dạ dày” của cô bác anh chị càng dễ sập hơn. Ngoài ra, trong thực tế lâm sàng, có nhiều trường hợp bệnh nhân sau khi ăn măng đã bị đau bụng dữ dội, thậm chí nôn mửa, đi ngoài phân lỏng – cho thấy ảnh hưởng rõ rệt đến hệ tiêu hóa.
Những điều cần lưu ý khi ăn măng
Trường hợp có thể sử dụng hạn chế
Nếu thật sự thèm, người bệnh chỉ nên ăn măng đã được luộc kỹ, ngâm rửa nhiều lần và nấu chín nhừ. Tuy nhiên, tốt nhất là không nên ăn khi đang đau cấp, dạ dày đang viêm hoặc đang trong giai đoạn điều trị. Những người có tỳ vị hư hàn – hay bị lạnh bụng, tiêu chảy – thì càng không nên dùng.
Cách nhận biết dạ dày bị kích ứng do ăn măng
Sau khi ăn măng, nếu thấy các dấu hiệu như:
-
Đau tức vùng thượng vị (trên rốn)
-
Ợ nóng, ợ chua
-
Buồn nôn, nôn
-
Đi ngoài phân lỏng
thì cần dừng ngay và có thể sử dụng các bài thuốc an vị, kiện tỳ theo Đông y để làm dịu lại.
Gợi ý giải pháp từ Y học cổ truyền
Dưỡng vị, giảm đau tại nhà bằng bài thuốc đơn giản
Dưới đây là một số phương pháp giúp làm dịu dạ dày sau khi bị kích ứng do thực phẩm như măng:
- Bài trà gừng mật ong: Gừng 3 lát, hãm với 300ml nước sôi, cho thêm 1 thìa cà phê mật ong. Uống ấm sau ăn 20 phút giúp ấm vị, tán hàn, giảm đau.
- Cháo gạo nếp – củ sen – hạt sen: Nấu cháo nhừ, thêm vài lát củ sen và 5–10 hạt sen. Món này giúp kiện tỳ, dưỡng vị, thích hợp dùng sáng hoặc tối.
- Bấm huyệt Trung Quản – Túc Tam Lý: Hai huyệt này giúp điều hòa chức năng tỳ vị, giảm đau bụng, đầy hơi (có thể dùng đầu ngón tay cái day ấn mỗi huyệt 2–3 phút/lần, ngày 2 lần).
Cô bác anh chị cần ghi nhớ
Để trị tận gốc bệnh dạ dày theo Đông y, không thể chỉ dựa vào kiêng khem hay uống thuốc vài ba hôm. Bệnh thuộc tạng Tỳ – Vị, mà căn nguyên sâu xa là do Tỳ hư, Can khí uất kết, hoặc Hàn – Nhiệt xâm nhập. Do đó, nguyên tắc điều trị là phải kiện tỳ, hòa vị, sơ can lý khí, kết hợp ăn uống điều độ, nghỉ ngơi hợp lý. Giống như muốn đất lành thì phải chăm bón cho gốc rễ khỏe mạnh, dạ dày cũng cần được dưỡng lâu dài, không nên “đốt nhà” rồi mới lo tìm nước.
Tôi mong cô bác anh chị không chỉ nhớ điều gì nên tránh, mà còn hiểu tại sao mình nên tránh. Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe tiêu hóa mỗi ngày bằng những điều giản dị: ăn đúng giờ, nhai kỹ, giữ ấm vùng bụng, tránh stress – như vậy đã là giúp dạ dày nghỉ ngơi, hồi phục. Đừng đợi đến khi “bụng kêu cứu” mới bắt đầu kiêng cữ.
Chúc cô bác luôn khỏe bụng, yên tâm mà ăn ngon, sống khỏe.
TTƯT, Bác sĩ Lê Phương.
Cô bác anh chị đang băn khoăn về tình trạng sức khỏe của mình? Hãy điền form bên dưới, bác sĩ Phương sẽ lắng nghe và tư vấn tận tình nhất 
