Cô bác anh chị thân mến,
“Đói lòng ăn nửa bát cơm, đau bụng uống nửa thang thảo dược” – câu nói xưa nhắc nhở chúng ta rằng, khi tỳ vị bất an, mọi sự điều hoà trong thân thể đều dễ rối loạn. Trong kho tàng Nam dược nước ta, cây thồm lồm – loài cây dân dã mọc nơi bờ rào, góc vườn – lại có công dụng không ngờ trong việc hỗ trợ điều trị đau dạ dày. Hôm nay, tôi xin cùng cô bác anh chị tìm hiểu vị thuốc quý này dưới ánh sáng của Y học cổ truyền, để thấy rằng đôi khi, “ngọc ẩn trong đá”, giải pháp có khi lại nằm ngay bên thềm nhà.
Cây thồm lồm – vị thuốc “giải uất, điều vị” từ thiên nhiên
Đặc điểm và công dụng theo Y học cổ truyền
Cây thồm lồm còn được dân gian gọi là cây tầm bóp đen, lồng đèn rừng, thường mọc hoang dại ở ven đường, ruộng rẫy. Theo sách Sổ tay thuốc Nam và các tài liệu chuyên sâu, thồm lồm có vị đắng nhẹ, hơi ngọt, tính mát, vào can và vị kinh. Trong Đông y, cây này được biết đến với tác dụng thanh nhiệt, tiêu viêm, giải độc, tiêu thũng.
Với người bị đau dạ dày – đặc biệt là thể vị nhiệt, biểu hiện như: nóng rát vùng thượng vị, ợ hơi, ợ chua, miệng khô, khát nước – thì thồm lồm có khả năng điều hòa khí cơ, thanh nhiệt vị hoả, hỗ trợ tiêu viêm lớp niêm mạc dạ dày bị kích thích.
Căn nguyên đau dạ dày dưới góc nhìn YHCT
Theo Đông y, dạ dày là phần thuộc Tỳ – Vị, chủ về tiêu hóa, hấp thu. Khi vị hoả thịnh (nóng trong dạ dày), hoặc can khí uất kết, tỳ vị hư yếu sẽ dẫn đến mất điều hoà – khiến người bệnh cảm thấy đau vùng bụng, đầy tức, ăn uống khó tiêu.
Cây thồm lồm nhờ vị mát, tính bình giúp điều hòa lại khí huyết vùng trung tiêu, giảm nhiệt, làm dịu lớp niêm mạc – như cơn mưa rào tắm mát vùng đất khô cằn, giúp đất đai phục hồi sinh lực.
Cách dùng cây thồm lồm chữa đau dạ dày
Cách sắc uống truyền thống
Cô bác anh chị có thể áp dụng bài thuốc đơn giản sau:
Nguyên liệu:
-
Thân, lá, hoa cây thồm lồm tươi: 50 – 100g (nếu khô thì 20 – 30g)
-
Nước sạch: 700ml
Cách làm:
-
Rửa sạch, để ráo, đun nhỏ lửa cho đến khi còn khoảng 300ml.
-
Chia làm 2 – 3 lần uống trong ngày, nên dùng khi nước còn ấm, trước bữa ăn 30 phút.
Bài thuốc này có thể kết hợp với vài lát gừng tươi nếu người dùng có biểu hiện tỳ vị hư hàn (đau bụng do lạnh), hoặc với lá khôi tía nếu có viêm loét dạ dày.
Nấu canh – bài thuốc dùng hàng ngày
Cây thồm lồm còn có thể nấu canh với thịt nạc hoặc tôm – vừa làm thực phẩm, vừa là thuốc bổ tỳ vị. Chất nhầy trong cây sẽ giúp làm dịu dạ dày, hỗ trợ tiêu hoá và giảm viêm niêm mạc.
Cách làm:
-
Dùng 100g thồm lồm non, rửa sạch, chần sơ.
-
Nấu với thịt nạc xay hoặc tôm bóc vỏ, nêm nếm vừa ăn.
-
Ăn nóng trong bữa cơm, mỗi tuần 2 – 3 lần.
Cách này phù hợp với người già yếu, người đau dạ dày mạn tính lâu năm.
Lưu ý khi dùng cây thồm lồm
Tuy là thảo dược lành tính, nhưng cây thồm lồm có tính mát, người có tỳ vị hư hàn (hay lạnh bụng, tiêu lỏng, tay chân lạnh) nên dùng kết hợp với các vị thuốc ôn trung như gừng, trần bì.
Không dùng liều cao, không dùng kéo dài quá 2 tuần liên tục nếu không có sự theo dõi của thầy thuốc. Phụ nữ có thai, trẻ nhỏ dưới 6 tuổi nên tham khảo ý kiến chuyên môn trước khi dùng.
Từ vị thuốc dân gian đến phương pháp chữa trị toàn diện
Cô bác anh chị thân mến, đau dạ dày không chỉ là chuyện “ăn không tiêu” hay “đầy bụng buồn nôn”, mà còn là dấu hiệu cho thấy tỳ vị suy yếu, can khí uất kết, hoặc vị hoả bốc thịnh – đều là những gốc rễ cần điều trị theo nguyên lý của Đông y.
Muốn trị tận gốc, chúng ta không chỉ cần dừng ở việc giảm đau tức thời, mà cần phối hợp:
- Kiện tỳ để tăng sức tiêu hóa.
- Hòa vị giáng nghịch để làm dịu dạ dày, điều hòa axit.
- Sơ can giải uất nếu do lo âu, căng thẳng gây nên.
- Dưỡng âm thanh nhiệt nếu niêm mạc bị viêm do vị hoả thịnh.
Như cây non muốn vươn lên phải dưỡng đất, giữ nước, trị đau dạ dày cũng cần giữ nền tảng ngũ tạng được vững vàng. Bên cạnh cây thồm lồm, các phép trị như bổ khí kiện tỳ, châm cứu huyệt Túc tam lý, Trung quản, Nội quan… cũng mang lại hiệu quả rất tốt trong điều trị lâu dài.
Hơn hết, tôi muốn nhắn gửi rằng: chăm sóc sức khỏe là hành trình chủ động, không nên chờ khi đau đớn mới chữa. Nếu chúng ta yêu thương cái dạ dày của mình mỗi ngày – bằng chế độ ăn điều độ, giữ tâm lý nhẹ nhàng, ngủ nghỉ đúng giờ – thì vị thuốc sẽ phát huy công dụng, cơ thể sẽ tự điều chỉnh mà không cần lệ thuộc vào thuốc lâu dài.
Chúc cô bác anh chị luôn mạnh khỏe, an vui, và đừng quên – nơi mảnh vườn quê cũng có thể cất giữ bài thuốc quý cho chính mình.
Thân ái,
TTƯT, Bác sĩ Lê Phương
Cô bác anh chị đang băn khoăn về tình trạng sức khỏe của mình? Hãy điền form bên dưới, bác sĩ Phương sẽ lắng nghe và tư vấn tận tình nhất 
