Chàm da có thể xuất hiện ở bất cứ vị trí nào trên cơ thể, nhưng phổ biến nhất vẫn là bị chàm ở chân. Tuy tình trạng này không gây nguy hiểm tới tính mạng nhưng lại khiến người bệnh có cảm giác khó chịu, làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới tính thẩm mỹ. Chưa kể, bệnh còn có tính tái nhiễm cao nên cần sớm phát hiện và có hướng điều trị phù hợp.
Chàm ở chân là gì?
Chàm da hay còn gọi là eczema, pompholyx hay chàm tổ đỉa. Chàm ở chân ý chỉ tình trạng da chân xuất hiện các tổn thương tạo thành những nốt mụn nước nhỏ, khô và ngứa ngáy. Chàm chân thường xuất hiện một cách đột ngột và có nguy cơ phát triển thành bệnh mãn tính nếu không được phát hiện sớm cũng như điều trị đúng cách.
Không riêng gì chàm da ở chân, người bị chàm da tay, da mặt hay bất kỳ vị trí nào khác trên cơ thể cũng làm ảnh hưởng tới tính thẩm mỹ, tác động xấu tới chất lượng đời sống. Trong trường hợp nặng, bệnh còn có thể để lại sẹo và nhiều hệ lụy khác.
Nguyên nhân gây chàm ở chân
Nguyên nhân gây chàm ở chân hiện nay vẫn chưa được xác định rõ ràng. Dựa theo nghiên cứu dịch tế, mô bệnh học cùng các xét nghiệm liên quan thì bệnh chịu tác động từ nhiều yếu tố cộng hưởng khác nhau. Các yếu tố có liên quan đến bệnh chàm ở chân có thể kể đến như:
- Đặc điểm cơ địa: Các nghiên cứu trên mô bệnh học ở những bệnh nhân bị chàm ở chân cho thấy, lớp sừng da chân của họ có hiện tượng thiếu hụt filaggrin – một loại protein quan trọng giúp giữ ẩm, ngăn chặn tình trạng thoats hơi nước trên da.
- Yếu tố di truyền: Khi tiến hành các khảo sát ngẫu nhiên ở những người từng bị chàm da tay, da chân…., 80% các trường hợp được khảo sát có người thân cận huyết từng mức bệnh lý da liễu như vảy nến, á sừng, chàm da,…
- Nhiễm nấm men: Chân cũng là bộ phận có mật độ tiếp xúc cao, nấm men có thể phát triển ở lớp thượng bì. Sau đó tạo nên các chất chuyển hóa, kích thích phản ứng gây viêm, khiến da bị tổn thương, tạo cơ hội cho vi nấm gây chàm da xâm nhập và gây bệnh.
- Tác động cơ học: Có không ít trường hợp, bệnh chàm ở chân có thể khởi phát do các tác động cơ học như cào gãi, ma sát cao, nhiệt độ quá nóng hay quá lạnh.
- Tiếp xúc với các dị nguyên: Chân là vùng da dễ tiếp xúc với các dị nguyên như dung môi công nghiệp, mủ thực vật, nọc độc côn trùng, xà phòng, chất kích thích,… Những dị nguyên này có thể làm phát sinh tình trạng dị ứng, kích ứng ra và làm tăng kháng nguyên, phóng thích histamin vào da. Từ đó gây ra các tổn thương và tạo điều kiện cho bệnh chàm xuất hiện.
- Các yếu tố khác: Ngoài những yếu tố trên, bị chàm ở chân còn có thể xuất phát từ nguyên nhân vệ sinh da kém, rối loạn nội tiết tố, tâm lý bất ổn, thay đổi thời tiết đột ngột hay căng thẳng, stress kéo dài.
Dấu hiệu nhận biết chàm ở chân
Tương tự như bệnh chàm da ở các vị trí khác, chân bị chàm cũng có một số dấu hiệu nhận biết điển hình như sau:
- Vùng da chân bị nổi các đám tổn thương có màu đỏ hoặc hồng.
- Khu vực bị tổn thương có hiện tượng phù nề, có ranh giới khá rõ ràng với vùng da khỏe mạnh xung quanh.
- Bị đau rát, ngứa ngáy khó chịu tại vùng da phát bệnh.
- Trên bề mặt da bị chàm xuất hiện các mụn nước nhỏ li ti và khi bị vỡ sẽ chảy dịch, khô lại và tạo thành vảy tiết.
- Lâu dần, những tổn thương do chàm để lại sẽ khiến vùng da đó bị khô, bong tróc, dày sừng và có cảm giác ngứa ngáy âm ĩ tới dữ dội tùy thời điểm.
- Một số trường hợp có thể bị ăn mòn, làm hư móng chân.
Bị chàm ở chân có nguy hiểm không?
Từ những thông tin được chia sẻ bên trên chúng ta có thể thấy bệnh chàm khá lành tính. Phần lớn các trường hợp bị chàm ở chân chỉ gây ra tổn thương bên ngoài da, rất hiếm khi gây ảnh hưởng tới sức khỏe tổng thể. Nhưng chàm da lại là bệnh mãn tính, có tính tái nhiễm cao. Khi những tổn thương tái diễn nhiều lần có thể gây ngứa ngáy dữ dội, khiến người mắc cảm thấy phiền toái. Bên cạnh đó, chàm chân mãn tính còn có thể gây ra các biến chứng như:
- Lichen hóa: Chính là hiện tượng các tổn thương do chàm da có xu hướng thâm nhiễm, xuất hiện các vết nứt. Kèm theo đó là cảm giác ngứa ngáy kéo dài, vùng da bị lichen hóa sẽ trở nên nổi bật hơn so với vùng da còn lại. Những tổn thương do lichen có thể làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới ngoại hình, tâm lý người bệnh.
- Biến dạng móng: Chàm ở chân có thể lan rộng và làm ảnh hưởng tới vùng da quanh móng. Từ đó khiến móng chân bị đổi màu, đục, giòn và dễ gãy hơn. Chưa kể, các tổn thương này còn tạo điều kiện cho nấm phát triển và là nguyên nhân gây nên bệnh nấm móng, biến dạng móng.
- Bội nhiễm: Nếu cào giã, chà xát lên da quá nhiều do ngứa ngáy có thể khiến làm gia tăng các tổn thương. Đồng thời khiến vi khuẩn, vi nấm tấn công vào bên trong và gây nhiễm trùng da. Do đây là vùng da dễ tiếp xúc với các dị nguyên nên nguy cơ bị nhiễm trùng, bội nhiễm là khá cao.
Biện pháp điều trị khi bị chàm chân
Bệnh chàm ở tay, bị chàm ở chân hay bất cứ vị trí nào khác trên cơ thể đều rất khó để loại bỏ dứt điểm. Các biện pháp điều trị hiện nay chỉ có thể hỗ trợ kiểm soát các triệu chứng và giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn.
Chữa bằng mẹo dân gian
Các mẹo dân gian không thể chữa bệnh chàm hiệu quả nhanh như việc dùng thuốc, tuy nhiên bạn có thể áp dụng các mẹo chữa này để cải thiện triệu chứng của bệnh. Bởi chúng khá an toàn, lành tính và dễ áp dụng tại nhà. Chưa kể, mẹo chữa chàm ở chân còn giúp giảm triệu chứng khô ráp, nứt nẻ và ngứa ngáy da khá tốt.
Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về một số cách trị chàm tại nhà bằng mẹo dân gian đơn giản nhất:
- Chữa chàm da chân bằng lá trầu không: Lá trầu không thường nổi tiếng với công dụng trị viêm, diệt khuẩn, sát trùng da. Để trị chàm da bằng nguyên liệu này, bạn cần chuẩn bị 1 nắm trầu không tươi đã được rửa sạch. Tiếp đó vò nhẹ rồi cho vào nồi đun cùng 1 lít nước cho tới khi sôi thì bỏ ra thau. Pha thêm chút nước mát cho nước hạ nhiệt bớt rồi ngâm rửa chân trong 15 phút, thấm khô chân mà không cần rửa lại với nước sạch.
- Dùng gel nha đam: Nếu trong sân vườn nhà bạn có nha đam tươi, bạn có thể dùng 1 nhánh nha đam đã bỏ vỏ. Ngoài ra có thể sử dụng gel nha đam kết hợp với mật ong, dầu dừa, tinh dầu tự nhiên để thoa lên vùng da chân bị chàm trong 15 phút. Lưu ý nên kết hợp với liều lượng hợp lý để tránh làm bít tắc lỗ chân lông hoặc gây lãng phí. Sau 15 phút, bạn rửa lại da chân với nước mát là được.
- Trị chàm chân với dầu dừa: Trước khi đi ngủ, bạn dùng một lượng dầu dừa vừa phải thoa lên vùng da đang bị tổn thương do chàm sau khi đã vệ sinh da sạch sẽ. Thư giãn trong 20 phút, kết hợp cùng các động tác massage nhẹ nhàng và rửa lại với nước sạch là được. Các tinh chất có trong dầu dừa sẽ giúp cấp ẩm, thúc đẩy quá trình sản sinh tế bào mới và giảm cảm giác ngứa ngáy hiệu quả.
Sử dụng thuốc trị chàm da chân
Với những trường hợp bị chàm ở chân quá nặng, các mẹo dân gian không thể giải quyết triệu chứng hiệu quả thì bạn phải dùng thuốc điều trị. Tùy vào mức độ tổn thương cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định bạn dùng thuốc bôi, thuốc uống hoặc kết hợp cả hai. Theo đó, bệnh chàm ở chân sẽ được bác sĩ kê những loại thuốc sau:
- Thuốc bôi corticoid: Mặc dù là loại thuốc được sử dụng khá phổ biến để chữa chàm da và các bệnh da liễu mãn tính nói chung. Tuy nhiên thuốc có thể gây ra các tác dụng không mong muốn nên chỉ được khuyến nghị dùng tối đa trong 20 ngày. Thuốc bôi corticoid chữa chàm da phần lớn được chỉ định là loại bôi, dùng tại chỗ để giảm tình trạng viêm da, ức chế miễn dịch cùng như kháng dị ứng.
- Thuốc bôi ức chế calcineurin: Là nhóm thuốc được kê đơn dùng xen kẽ với thuốc bôi corticoid nhằm hạn chế rủi ro, tác dụng ngoài ý muốn khi sử dụng. Những thuốc có chứa corticoid sẽ hoạt động bằng cách ngăn chặn tổng hợp cytokine, kích hoạt bạch cầu trung tính, ức chế hoạt tính của thành phần calcineurin cùng các tế bào mast. Nhờ đó, thuốc có thể làm giảm tổn thương do chàm gây nên một cách hiệu quả và nhanh chóng.
- Thuốc kháng nấm: Như chúng ta đều biết, chàm da do nấm gây ra. Vậy nên, việc dùng thuốc kháng nấm là điều cần thiết để giúp kiểm soát bệnh hiệu quả hơn. Các loại thuốc kháng nấm thường được chỉ định cho chàm chân thường là Clotrimazole, Griseofulvin hay Ketoconazole.
- Thuốc kháng histamin H1: Thuốc được dùng để cải thiện tình trạng ngứa ngáy ở cả giai đoạn cấp hay mãn tính. Để kiểm soát bệnh tốt nhất, Loratadin hay Chlorpheniramine chính là 2 cái tên được chỉ định nhiều nhất.
Ngoài những loại thuốc nêu trên, căn cứ theo tình trạng cụ thể, bác sĩ có thể kê thêm thuốc corticoid dạng uống, thuốc kháng sinh, kẽm oxit hay thuốc bôi có chứa axit salicylic, thuốc tím. Những loại thuốc này chỉ có tác dụng cải thiện triệu chứng lâm sàng, không có khả năng loại bỏ bệnh tận gốc hay ngăn ngừa bệnh tái phát. Việc dùng thuốc cần tuân thủ theo đúng liều lượng, chỉ định được cho phép, bệnh nhân không tự ý tăng – giảm, kết hợp với những thuốc điều trị khác.
Áp dụng bài thuốc Đông y
Bị chàm ở chân chữa bằng Đông y được các chuyên gia đánh giá cao về tính hiệu quả và độ an toàn. Bởi phần lớn các nguyên liệu được sử dụng trong phương pháp đều là những dược liệu, thảo dược có nguồn gốc tự nhiên. Dưới đây là một số bài thuốc Đông y trị chàm ở chân mà bạn có thể tham khảo áp dụng.
- Bài thuốc 1: Chuẩn bị thục địa 16g, khổ sâm 8g, sinh địa 16g, kinh giới 16g, đương quy 12g, bạch thược 12g, thương truật 12g, địa phu tử 12g, phòng phong 12g, bạch tiễn bì 8g, thuyền thoái 6g. Cho tất cả các nguyên liệu này vào ấm đun rồi sắc lấy nước uống ngày 1 thang. Sử dụng cho tới khi tình trạng ngứa, mụn nước thuyên giảm, da phục hồi. Được biết, ngoài trị chàm, bài thuốc còn hỗ trợ giải độc, chống viêm, làm mát gan, hạ nhiệt, tăng sức đề kháng và giúp người bệnh ăn ngon, ngủ tốt.
- Bài thuốc 2: Kim ngân hoa 20g, ké đầu ngựa 20g, cỏ mần trầu 20g, bồ công anh 20g, kinh giới 20g, thổ phục linh 20g, cam thảo đất 20g, sài đất 100g. Rửa sạch các nguyên liệu trên rồi cho vào ấm đun cùng 1 lít nước cho tới khi cạn còn 300ml thì tắt bếp. Nếu là trẻ em, dùng 1 lần/ngày 14 – 20ml, còn người lớn thì dùng gấp đôi liều lượng.
- Bài thuốc 3: Bạc hà 4g, ngưu bàng tử 12g, hoàng liên 12g, khổ sâm 12g, mộc thông 12g, hoàng bá 12g, thương truật 8g, bạch tiễn bì 8g, phục linh 8g, xa tiền 16g. Tương tự như các cách trên, bạn dùng thuốc sắc lên uống mỗi ngày theo hướng dẫn từ thầy thuốc cho tới khi các triệu chứng của bệnh thuyên giảm hoàn toàn.
Cách phòng tránh chàm ở chân
Mặc dù đã điều trị khỏi nhưng chàm ở chân vẫn có nguy cơ tái phát lại nếu bạn không biết cách chăm sóc và phòng ngừa bệnh. Do đó, để tránh bị chàm da ở chân, mọi người cần nắm được những lưu ý sau đây:
- Cần vệ sinh da và dưỡng ẩm cho da mỗi ngày, nên ưu tiên sử dụng những loại tất chân – giày dép thoải mái, thấm hút mồ hôi tốt để tránh tạo điều kiện cho vi nấm phát triển.
- Hạn chế tiếp xúc với các chất dễ gây dị ứng như sơn móng chân, hóa chất, chất tẩy rửa,…
- Chỉ nên dùng những loại sữa tắm, sản phẩm chăm sóc da lành tính, dịu nhẹ với da. Nếu không chắc chắn, tốt nhất hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc các chuyên gia da liễu để tìm được sản phẩm phù hợp nhất.
- Trường hợp bắt buộc phải tiếp xúc với các chất gây dị ứng thì cần mang theo ủng và các đồ bảo hộ khác. Sau đó, hãy làm sạch da chân với nước sạch hoặc nước muối sinh lý để tránh bị dị ứng, kích ứng, chàm da tái nhiễm.
- Nếu có tiếp xúc với côn trùng hoặc mủ thực vật hãy vệ sinh chân tay sạch sẽ.
- Uống nhiều nước và ăn uống khoa học, lành mạnh, nên ưu tiên những thực phẩm cung cấp vitamin, khoáng chất có trong rau xanh, hoa quả tươi. Hạn chế sử dụng nước ngọt có ga, rượu bia, thuốc lá,… ăn nhiều đồ cay nóng, dầu mỡ vì có thể khiến bệnh chàm trở nặng.
- Trong trường hợp bị ngứa da nhiều, bạn có thể chườm lạnh hoặc tắm bằng nước mát để cảm thấy thoải mái hơn.
- Nên sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ và thăm khám y tế ngay nếu thấy trên da có các triệu chứng của bệnh chàm.
- Ngủ đủ giấc, cân bằng thời gian nghỉ ngơi, làm việc và tập thể dục mỗi ngày để cải thiện sức khỏe, tăng sức đề kháng.
- Hạn chế đi chân đất, nhất là khi phải ra khỏi nhà.
- Tránh cào gãi hoặc tạo lực tác động mạnh lên vùng da đang bị chàm, có tổn thương.
- Cần cắt ngắn móng chân, móng tay, tránh để vi nấm – vi khuẩn trú ngụ, sinh sôi và gây bệnh.
Nhìn chung, người bị chàm ở chân không nên tự ý điều trị tại nhà mà nên tới bệnh viện thăm khám và điều trị theo phác đồ của bác sĩ. Bởi việc điều trị sai cách có thể khiến bệnh trở nặng, tăng nguy cơ chuyển biến qua thể mãn tính, tái nhiễm nhiều lần. Từ đó làm ảnh hưởng tới đời sống tinh thần, thói quen sinh hoạt và công việc của bạn.
