Cô bác anh chị thân mến,
Sức khỏe con người tựa như một cánh đồng – muốn mùa màng tươi tốt thì đất phải màu mỡ, mạch nước phải dồi dào. Tạng Tỳ trong cơ thể ta cũng vậy, là “ruộng đất” để tiếp nhận, chuyển hóa và phân phối dưỡng chất đi nuôi toàn thân. Khi Tỳ Vị suy yếu, dù ăn ngon bao nhiêu cũng không sinh khí, không hóa huyết – cơ thể cứ thế mà hao mòn dần theo năm tháng.
Tôi gặp rất nhiều cô bác đến phòng khám với cùng một nỗi niềm: ăn không ngon, ngủ không yên, tinh thần uể oải, người gầy yếu. Đông y gọi đó là biểu hiện của Tỳ hư, khí nhược – một gốc bệnh cần chăm sóc từ dinh dưỡng đến điều dưỡng. Và trong kho tàng món ăn trị liệu, gà hầm hạt sen, táo đỏ, kỷ tử chính là bài thuốc bằng thực phẩm mà tôi rất hay khuyên dùng.
Gà hầm hạt sen, táo đỏ, kỷ tử – món ăn dưỡng Tỳ, bổ khí, an thần
Món này không chỉ ngon mà còn hài hòa về dược lý Đông y – là sự kết hợp của những vị thuốc quý trong hình thức món ăn dễ dùng.
1. Nguyên liệu:
-
Gà ta: ½ con (~1kg) – vị ngọt, tính ấm, bổ khí huyết, kiện Tỳ ích vị.
-
Hạt sen tươi: 200g (hoặc 70–80g hạt sen khô ngâm mềm) – dưỡng Tâm, bổ Tỳ, an thần, cố tinh.
-
Táo đỏ: 100g – điều hòa khí huyết, bổ trung ích khí.
-
Kỷ tử: 50g – bổ Can Thận, dưỡng huyết minh mục.
-
Củ cải trắng: 1 củ – tiêu đàm, lợi khí, hỗ trợ tiêu hóa.
-
Cà rốt: 1 củ – kiện Tỳ, bổ huyết, sáng mắt.
-
Gừng: 10g – ôn trung, tán hàn, giúp ấm bụng.
-
Hành lá, ngò rí: mỗi loại 10g – tăng hương vị, khai vị.
-
Chanh: 1 quả – thanh vị, giúp tiêu thực nhẹ nhàng.
-
Nước dừa tươi: 500ml (có thể bỏ qua nếu không dùng).
-
Gia vị thông dụng: hạt nêm, đường, muối, nước mắm, tiêu, dầu ăn.
2. Cách nấu:
Bước 1:
Gà làm sạch, chặt khúc vừa ăn, có thể trụng qua nước sôi để khử mùi hôi và bọt bẩn.
Bước 2:
Hạt sen rửa sạch. Nếu dùng sen khô thì nên ngâm nước ấm vài giờ cho mềm. Bỏ tâm sen nếu có để tránh đắng.
Táo đỏ và kỷ tử rửa qua nước ấm cho sạch bụi.
Củ cải, cà rốt gọt vỏ, cắt khoanh tròn hoặc tỉa hoa cho đẹp.
Bước 3:
Phi thơm gừng với chút dầu ăn, cho gà vào xào săn cùng ít gia vị. Sau đó cho nước dừa + thêm nước lọc vừa đủ ăn.
Bước 4:
Khi nước sôi, hớt bọt cho trong, cho hạt sen, táo đỏ vào hầm cùng. Đậy nắp, để lửa liu riu khoảng 30–40 phút cho đến khi gà mềm.
Bước 5:
Thêm cà rốt, củ cải vào hầm thêm 15 phút. Trước khi tắt bếp 5 phút thì cho kỷ tử vào (kỷ tử mềm nhanh, cho vào sớm sẽ bị nhừ nát, mất chất).
Bước 6:
Nêm lại vừa ăn với muối, nước mắm, hạt nêm. Rắc hành lá, ngò rí, tiêu lên trên. Vắt nhẹ ít nước cốt chanh nếu thích vị thanh mát.
Công dụng dưới góc nhìn Đông y
Món ăn này là một sự kết hợp tuyệt vời giữa bổ khí huyết – kiện Tỳ – dưỡng tâm an thần:
-
Gà bổ dưỡng toàn thân, giúp tăng sức đề kháng, phù hợp với người mới ốm dậy, người già yếu.
-
Hạt sen – táo đỏ – kỷ tử: phối hợp thành bộ “tam bảo” giúp Tỳ vị mạnh, huyết dịch đủ, thần trí yên.
-
Hạt sen an thần, chống tiêu chảy do Tỳ hư.
-
Táo đỏ điều trung, hòa hoãn các vị thuốc khác.
-
Kỷ tử bổ huyết, tốt cho mắt và làm đẹp da.
-
-
Cà rốt, củ cải giúp tăng cường tiêu hóa, giảm đầy bụng, tạo cảm giác ngon miệng.
-
Gừng và nước dừa tạo sự quân bình giữa ấm – mát, giúp điều hòa Tỳ Vị.
Ai nên ăn – khi nào nên dùng?
Nên dùng cho:
-
Người thể hư, ăn uống kém, gầy yếu, hay mệt mỏi.
-
Người hay mất ngủ, tâm phiền, hay lo âu.
-
Người vừa ốm dậy, phụ nữ sau sinh cần hồi phục.
Không nên dùng nếu:
-
Đang sốt cao, cảm mạo phong nhiệt.
-
Người đang bị viêm nhiễm, tiêu chảy cấp tính (vì món này bổ, không hợp lúc đang thực chứng).
Tần suất khuyên dùng:
1–2 lần/tuần, vào buổi trưa hoặc chiều, ăn nóng. Có thể dùng như món chính trong bữa ăn gia đình.
Cô bác anh chị thân mến,
Đông y có câu: “Muốn sống thọ, phải dưỡng Tỳ”. Tỳ là gốc của hậu thiên – nuôi toàn bộ khí huyết sinh hóa từ thức ăn. Khi Tỳ mạnh, mọi tạng phủ đều được hưởng lợi. Khi Tỳ suy, cả cơ thể như cây thiếu nước – dù có cố tưới phân thế nào cũng khó mà tốt tươi được.
Muốn trị gốc, phải theo phép cổ: bổ khí kiện Tỳ, hành khí hòa vị, dưỡng huyết an thần. Món gà hầm hạt sen, táo đỏ, kỷ tử không chỉ là món ngon, mà còn là phép bổ thâm hậu từ bên trong. Vừa ăn, vừa trị – vừa dưỡng thân, vừa nuôi tâm.
Tôi luôn khuyến khích cô bác anh chị đừng chờ bệnh nặng mới lo tìm thuốc. Hãy dùng chính căn bếp nhà mình để chữa lành, nuôi dưỡng. Sự sống không nằm trong viên thuốc, mà ở trong từng bữa cơm ấm lòng.
Nếu cô bác muốn tham khảo thêm các bài thuốc cổ truyền giúp dưỡng Tỳ, cải thiện tiêu hóa, tăng cường sức khỏe tinh thần, hãy để tôi gửi đến những phương thuốc đã được tôi sưu tầm, nghiên cứu và ứng dụng nhiều năm qua.
Chúc cô bác anh chị sức khỏe an khang, tâm an, thân mạnh.
TTƯT, Bác sĩ Lê Phương
Cô bác anh chị đang băn khoăn về tình trạng sức khỏe của mình? Hãy điền form bên dưới, bác sĩ Phương sẽ lắng nghe và tư vấn tận tình nhất 
