Cô bác anh chị thân mến,
“Vảy bạc trên da như lá úa mùa khô – nếu chỉ quét lá mà không chăm gốc, cây vẫn héo khô theo năm tháng.” Bệnh vảy nến cũng vậy – nếu chỉ chú trọng chữa bên ngoài mà quên mất sự rối loạn khí huyết, huyết nhiệt, phong táo bên trong, thì bệnh có lui cũng dễ quay lại. Tôi – Bác sĩ Lê Phương – xin chia sẻ góc nhìn và cách điều trị bệnh vảy nến bằng Y học cổ truyền, mong góp phần giúp cô bác anh chị có thêm một hướng đi lành, bền và khoa học.
Vảy nến trong Đông y còn được gọi là “bạch sang”, “ngân tiêu”, là biểu hiện của rối loạn khí huyết, huyết nhiệt phong táo kết lại, sinh ra những mảng da đỏ, bong vảy trắng bạc, ngứa rát, dai dẳng. Nguyên nhân chủ yếu là do phong tà xâm nhập vào cơ thể kết hợp với huyết nhiệt, huyết táo – lâu ngày hình thành nên tổn thương ngoài da.
Bên cạnh đó, cơ thể bị huyết hư, âm hư – tức là thiếu máu nuôi dưỡng, thiếu dịch ẩm hòa nhuận – cũng là gốc sinh ra vảy nến kéo dài. Đặc biệt, những người can khí uất kết, tâm lý căng thẳng, hoặc tỳ vị yếu, chức năng tiêu hóa hấp thu kém cũng dễ làm bệnh nặng thêm.
Tạng phủ liên quan chủ yếu là can – điều hòa khí huyết, tỳ vị – vận hóa và nuôi dưỡng da, và thận – nơi tàng tinh, nền tảng của âm dương. Khi các tạng này mất điều hòa, chính khí suy yếu, phong nhiệt dễ nổi lên, huyết ứ lại, sinh ra mảng đỏ bong vảy không dứt.
Trong điều trị, tôi thường áp dụng phép chữa tổng thể “nội – ngoại kiêm trị”, lấy thuốc uống là chính, thuốc bôi và rửa ngoài là phụ trợ, kết hợp chăm sóc sinh hoạt, ăn uống, tinh thần.
1. Thuốc uống – chủ đạo điều chỉnh khí huyết
Tùy thể bệnh mà lựa chọn phép trị khác nhau:
-
Với thể phong huyết nhiệt: dùng các vị thuốc thanh nhiệt, lương huyết, khu phong như sinh địa, kim ngân, ké đầu ngựa, bồ công anh, thổ phục linh… giúp làm mát máu, giảm viêm, giải độc, giảm bong vảy.
-
Với thể phong táo huyết hư: phối hợp các vị như hà thủ ô, đương quy, sinh địa, huyền sâm để dưỡng huyết, nhuận da, làm mềm vảy.
-
Với thể huyết ứ thấp trệ: dùng các vị hoạt huyết hóa ứ như xuyên khung, đan sâm, đào nhân, cùng với trừ thấp như ý dĩ, hoàng bá để lưu thông khí huyết, làm tiêu mảng dày.
-
Với thể can thận hư yếu: kết hợp bổ can thận như thục địa, kỷ tử, đỗ trọng, phục linh, giúp dưỡng âm, phục hồi nền tảng cơ thể.
Bài thuốc luôn được gia giảm theo thể trạng từng người. Liều thường là 1 thang/ngày, chia 2–3 lần uống, duy trì từ 2 tuần đến vài tháng tùy tình trạng. Đây là liệu trình cần sự theo dõi, điều chỉnh thường xuyên để đáp ứng tối ưu.
2. Thuốc ngoài – hỗ trợ tiêu mảng, làm dịu da
Tôi hay dùng các loại thuốc tắm hoặc rửa ngoài da với thảo dược như kim ngân, kinh giới, cỏ mực, tang diệp… có tác dụng tiêu viêm, làm sạch vảy, giảm ngứa. Kết hợp bôi thuốc thảo dược nhẹ vào vùng tổn thương sau khi rửa sạch – giúp mềm da, ngăn bong vảy lan rộng.
Liều dùng thường 1–2 lần/ngày, dùng đều đặn kết hợp với thuốc uống để tăng hiệu quả điều trị. Với vùng da đầu, có thể dùng nước gội thảo dược hoặc dầu gội có chiết xuất dược liệu an toàn.
3. Điều dưỡng – yếu tố không thể thiếu
-
Chế độ ăn uống: Tránh rượu bia, thực phẩm cay nóng, hải sản; tăng cường rau xanh, trái cây, nước mát. Không nên kiêng khem quá mức làm suy cơ thể, mà nên ăn lành mạnh, đủ dưỡng chất.
-
Chăm sóc da: Giữ ẩm cho da bằng các loại kem dịu nhẹ; không tắm nước quá nóng; hạn chế gãi, kỳ cọ mạnh; mặc đồ thoáng mát, tránh bí bách.
-
Tâm lý: Căng thẳng tinh thần dễ làm can khí uất, sinh phong nhiệt. Vì vậy, việc giữ tinh thần thư thái, ngủ đủ, luyện tập nhẹ nhàng cũng là “thuốc” rất quan trọng.
-
Sinh hoạt: Tránh môi trường nắng gắt, hóa chất độc hại; vận động đều đặn để giúp lưu thông khí huyết.
Có một chị bệnh nhân tôi điều trị – chị bị vảy nến hơn 5 năm, dùng đủ thuốc bôi Tây y nhưng cứ hết rồi lại bị. Khi đến, da chị đỏ rực ở khuỷu tay, bong vảy dày. Tôi kê thuốc uống gồm sinh địa, đan sâm, ké đầu ngựa, thổ phục linh và bổ sung thêm đương quy, bạch thược để dưỡng huyết. Kết hợp rửa thảo dược mỗi tối, giữ tinh thần vui vẻ, sau 3 tuần da chị bắt đầu mềm lại, bớt đỏ, bong vảy ít dần. Sau 2 tháng, chị ổn định hẳn và duy trì thêm 1 tháng thuốc dưỡng. Từ đó đến nay hơn 1 năm, chị chưa bị tái phát lần nào.
Cô bác anh chị thân mến,
Trong Đông y có câu “Trị bệnh phải trị gốc, chữa da phải dưỡng huyết, khu phong, thanh nhiệt, điều hòa tạng phủ”. Vảy nến tuy là bệnh ngoài da nhưng gốc ở huyết nhiệt, phong táo, huyết hư – phải điều chỉnh từ bên trong, giúp cơ thể hồi phục sức đề kháng tự nhiên. Chữa vảy nến là hành trình cần sự kiên trì – không quá gấp gáp, không chán nản sớm – vì cơ thể cần thời gian để tự điều chỉnh.
Tôi tin rằng với sự kết hợp đúng cách giữa thuốc thảo dược, chăm sóc sinh hoạt và tinh thần tốt, cô bác anh chị sẽ từng bước ổn định làn da, lấy lại tự tin, giảm tái phát dài lâu. Nếu ai đang băn khoăn chưa biết bắt đầu từ đâu, cứ yên tâm hỏi – tôi sẵn sàng đồng hành.
Chúc cô bác anh chị mạnh khoẻ, da lành, lòng an.
TTƯT, Bác sĩ Lê Phương
