Cô bác anh chị thấn mến,
Hôm nay, tôi muốn mời mọi người dừng lại một chút, cùng trò chuyện về một căn bệnh mà tôi tin là nhiều người trong chúng ta đã nghe, thậm chí đang phải sống chung – viêm da cơ địa.
Tôi gặp nhiều bệnh nhân đến khám trong tình trạng da đỏ, bong tróc, ngứa đến mức mất ngủ nhiều đêm. Có cô bác tâm sự: “Bác sĩ ơi, tôi bôi đủ loại kem, uống bao nhiêu thuốc, cứ đỡ một thời gian rồi lại bị lại…” Tôi nghe mà thương lắm, vì tôi hiểu cảm giác ấy – vừa mệt vì bệnh lại vừa lo lắng, mất tự tin khi nhìn xuống làn da của mình.
Cô bác anh chị biết không, trong Y học cổ truyền, viêm da cơ địa không chỉ là bệnh ở bên ngoài da. Nó bắt nguồn từ bên trong – từ sự mất cân bằng của tạng phủ, từ khí huyết chưa được điều hòa. Vì thế, nếu chỉ bôi ngoài da cho hết ngứa thì giống như mình quét lá ngoài sân nhưng gốc cây vẫn mục, vài hôm là lá rụng tiếp.
Nguyên tắc điều trị của tôi
Dựa trên kinh nghiệm điều trị cho hàng nghìn ca bệnh, tôi đã xây dựng một phác đồ điều trị toàn diện, với ba nguyên tắc mà tôi luôn kiên định:
Nguyên tắc đầu tiên là phải cắt viêm, giảm ngứa sớm. Vì ngứa là thứ khiến mình kiệt sức nhất, nó khiến mình gãi, mà gãi là rách da, là nhiễm trùng. Tôi thường dùng những vị thuốc như kim ngân hoa, bồ công anh, ké đầu ngựa… vừa làm dịu da, vừa an toàn để dùng lâu dài.
Nguyên tắc thứ hai là thanh lọc cơ thể, ổn định cơ địa dị ứng. Người lớn chúng ta thường mang sẵn cơ địa nhạy cảm, gan thận phế chưa cân bằng. Tôi sẽ điều trị theo hướng thanh nhiệt, giải độc, điều hòa khí huyết để cơ thể không còn phản ứng thái quá với bụi bẩn, hóa chất hay thời tiết.
Nguyên tắc cuối cùng là bồi dưỡng chính khí – tức là tăng sức đề kháng. Khi bên trong khỏe, làn da sẽ tự nhiên vững vàng hơn. Lúc này, những vị thuốc như hoàng kỳ, đương quy, bạch truật sẽ giúp cơ thể mình dựng một “hàng rào” bảo vệ từ bên trong.
Cá nhân hóa trị liệu
Trong suốt hơn 40 năm hành nghề, tôi đã sớm nhận ra rằng không thể chữa viêm da cơ địa theo một đường thẳng. Nó giống như mình trồng một cây ăn quả: có lúc phải tỉa cành sâu bệnh, có lúc phải bón phân, có lúc phải che chắn khi trời rét. Điều trị viêm da cơ địa cũng vậy: cần đi từng bước, mỗi bước lại có một mục tiêu riêng.
Trong giai đoạn Xử lý triệu chứng: làm dịu da, giảm ngứa, phục hồi hàng rào bảo vệ.
Khi bệnh nhân đến với tôi mà da đang đỏ, ngứa dữ dội, tróc vảy, thậm chí rớm máu, tôi sẽ tập trung vào làm dịu da và cắt cơn ngứa. Mục tiêu lúc này là giúp người bệnh dễ chịu ngay, ngủ được, ăn được.
Tôi hay dùng những vị thuốc thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm mạnh nhưng lành tính như kim ngân hoa, liên kiều, ké đầu ngựa, bồ công anh. Những vị này sẽ giúp hạ viêm từ bên trong, giảm sưng đỏ, và làm dịu các mảng da tổn thương. Tôi cũng thường phối hợp thêm một số vị dưỡng âm, giữ ẩm cho da như sinh địa, huyền sâm để da không bị khô, nứt.
Trong giai đoạn Điều trị căn nguyên: cân bằng gan – thận – phế, cải thiện cơ địa.
Khi triệu chứng đã lắng xuống, chúng ta bước sang giai đoạn điều trị gốc bệnh. Đây là phần mà nhiều người hay bỏ qua, nhưng thực ra lại quyết định bệnh có quay lại hay không. Ở người lớn, viêm da cơ địa thường gắn liền với sự mất cân bằng của gan, thận, phế – đây là ba tạng có liên quan mật thiết đến làn da và hệ miễn dịch.
- Nếu gan không giải độc tốt, độc tố sẽ “đẩy” qua da. Nếu thận yếu, chính khí suy, da dễ bị ngoại tà xâm nhập.
- Nếu phế yếu, chức năng bảo vệ bì mao kém, da sẽ nhạy cảm hơn. Tôi sẽ kê những vị thuốc như đan sâm, thảo quyết minh, hoàng kỳ, bạch truật, kỳ tử… để bổ khí huyết, kiện tỳ, dưỡng phế, thanh can. Mục tiêu là làm cho cơ thể khỏe từ gốc, tự điều hòa được phản ứng viêm.
Trong giai đoạn Điều trị dự phòng: nuôi dưỡng sức đề kháng để bệnh không quay lại.
Sau khi cơ địa đã ổn định, tôi mới chuyển sang giai đoạn củng cố và dự phòng. Lúc này, phác đồ hướng tới việc nuôi dưỡng chính khí – tức là tăng sức đề kháng tự nhiên của cơ thể, để dù thời tiết thay đổi hay môi trường ô nhiễm, da vẫn không dễ tái phát bệnh.
Những vị thuốc như nhân sâm, hoài sơn, ý dĩ, kỷ tử, cam thảo sẽ được phối hợp để vừa bồi bổ, vừa kiện tỳ, vừa tăng cường miễn dịch. Đây cũng là giai đoạn giúp bệnh nhân ăn ngon hơn, ngủ sâu hơn, tinh thần thoải mái hơn.
Cô bác anh chị có thể xem video tôi chia sẻ về cách xây dựng phác đồ điều trị viêm da cơ địa cho bệnh nhân
Tất cả đều là thuốc thang, sắc uống mỗi ngày. Điều quan trọng là không có bệnh nhân nào uống thuốc giống bệnh nhân nào. Tôi sẽ thăm khám kỹ, nhìn lưỡi, bắt mạch, nghe người bệnh kể lại diễn biến bệnh, từ đó điều chỉnh vị thuốc, liều lượng phù hợp. Có người cần khu tà mạnh ngay từ đầu, có người phải bổ trước rồi mới tấn công phần viêm. Chính sự cá nhân hóa này giúp phác đồ đạt hiệu quả cao và an toàn lâu dài.
Thời gian điều trị
Về thời gian, thông thường từ 2 – 3 tháng là bệnh đã ổn định, nhưng cũng có người nhanh hơn hoặc chậm hơn. Đông y cần thời gian để thẩm thấu, để cơ thể mình điều chỉnh lại từ gốc. Bù lại, nó nhẹ nhàng, an toàn, và kết quả mang lại bền vững.
Đôi lời bác sĩ Phương gửi gắm
Viêm da cơ địa không phải là bản án chung thân, đừng để nó đeo bám mình mỗi ngày trong suốt cuộc đời. Nếu mình hiểu đúng, chữa đúng và kiên trì, thì hoàn toàn có thể sống khỏe, sống vui mà không còn nỗi ám ảnh ngứa ngáy.
Nếu cô bác đang gặp tình trạng này, đừng ngại chia sẻ với tôi. Chúng ta sẽ cùng nhau tìm giải pháp phù hợp, an toàn và lâu dài nhất.
Một làn da khỏe, một tinh thần thoải mái, tôi tin là ai cũng xứng đáng có được.
Thầy thuốc Ưu tú, bác sĩ CKII Lê Phương.
ArrayArray
