Viêm amidan hốc mủ: Nguyên nhân, Triệu chứng và Phương pháp điều trị

Bác sĩ Lê Phương từng gặp nhiều bệnh nhân bị viêm amidan hốc mủ, ai cũng chung một nỗi lo: đau rát, khó chịu, hơi thở có mùi và tái phát liên tục. Có cô bác đến khám than rằng: “Bác sĩ ơi, tôi đã uống không biết bao nhiêu đơn thuốc mà cứ dứt rồi lại bị, giờ không biết phải làm sao nữa!”. Đây là tình trạng phổ biến nhưng nếu không điều trị đúng cách, viêm amidan hốc mủ có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Trong bài viết này, bác sĩ sẽ chia sẻ cụ thể về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị hiệu quả, giúp cô bác anh chị hiểu rõ và có hướng xử lý kịp thời.

Viêm amidan hốc mủ là gì?

Bác sĩ Lê Phương từng gặp rất nhiều cô bác anh chị lo lắng khi thấy vòm họng đau rát, có đốm trắng và hơi thở có mùi hôi kéo dài. Khi thăm khám, bác sĩ nhận ra phần lớn đều mắc viêm amidan hốc mủ – một dạng viêm amidan mạn tính, tạo thành các khối mủ nhỏ trong hốc amidan.

Định nghĩa theo y học hiện đại

Viêm amidan hốc mủ là tình trạng viêm mạn tính của amidan, khiến vi khuẩn và xác tế bào chết tích tụ trong các hốc nhỏ, hình thành các đốm mủ trắng hoặc vàng. Bệnh thường phát triển từ viêm amidan cấp không được điều trị dứt điểm, dễ tái phát nhiều lần.

Quan điểm của Đông y

Theo Đông y, viêm amidan hốc mủ thuộc phạm trù “phong nhiệt phạm hầu” hoặc “hư hỏa thượng viêm”, do nhiệt độc tích tụ lâu ngày ở phế – vị – tỳ, gây viêm nhiễm, sưng đỏ và sinh mủ. Ngoài ra, cơ địa suy yếu, khí huyết kém lưu thông cũng làm bệnh dai dẳng, khó dứt.

Dấu hiệu nhận biết viêm amidan hốc mủ

Bác sĩ Lê Phương nhận thấy có nhiều cô bác anh chị chủ quan với các triệu chứng ban đầu, đến khi bệnh nặng mới đi khám, dẫn đến điều trị kéo dài và khó khăn hơn. Vì vậy, hiểu rõ các dấu hiệu bệnh sẽ giúp phát hiện sớm và có hướng xử lý kịp thời.

Triệu chứng khởi phát

• Đau họng kéo dài: Ban đầu chỉ hơi rát nhẹ nhưng sau đó cơn đau tăng dần, nhất là khi nuốt.
• Sốt nhẹ hoặc sốt cao: Cơ thể có thể sốt đột ngột, kèm theo ớn lạnh và mệt mỏi.
• Cảm giác vướng họng: Như có dị vật nhỏ mắc lại, gây khó chịu khi nói chuyện hoặc ăn uống.

Triệu chứng đặc trưng

• Xuất hiện mủ trắng trong hốc amidan: Quan sát thấy các đốm trắng hoặc vàng nhạt, có thể vỡ ra khi ho hoặc khạc nhổ.
• Hơi thở có mùi hôi: Do mủ tích tụ lâu ngày, phân hủy trong hốc amidan.
• Khàn giọng, khó phát âm: Viêm nhiễm lan rộng ảnh hưởng đến dây thanh quản.
• Ho kéo dài: Ho khan hoặc ho có đờm, đặc biệt về đêm và sáng sớm.
• Sưng đau hạch bạch huyết: Hạch ở vùng cổ có thể sưng to, ấn vào thấy đau.

Bác sĩ Lê Phương từng gặp nhiều bệnh nhân đến khám khi mủ đã lan rộng, amidan sưng viêm nghiêm trọng, khiến việc điều trị kéo dài hơn dự kiến. Vì vậy, ngay khi thấy các dấu hiệu bất thường, cô bác anh chị không nên chủ quan mà cần đi kiểm tra sớm.

Nguyên nhân gây viêm amidan hốc mủ

Bác sĩ Lê Phương từng gặp nhiều cô bác anh chị thắc mắc tại sao mình thường xuyên bị viêm amidan hốc mủ, dù đã điều trị nhiều lần nhưng bệnh vẫn tái phát. Để kiểm soát tốt tình trạng này, cô bác anh chị cần hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh, đặc biệt là theo quan điểm Đông y.

Nguyên nhân theo Y học cổ truyền

Trong Đông y, viêm amidan hốc mủ thuộc chứng “phong nhiệt phạm hầu” hoặc “hư hỏa thượng viêm”, chủ yếu do các yếu tố sau:

• Nhiệt độc tích tụ: Do ăn nhiều đồ cay nóng, dầu mỡ hoặc dùng rượu bia thường xuyên, khiến tỳ vị bị tổn thương, sinh nhiệt độc, làm viêm nhiễm kéo dài.
• Phong nhiệt bên ngoài xâm nhập: Khi thời tiết thay đổi đột ngột, cơ thể suy yếu dễ bị tà khí phong nhiệt xâm nhập vào phế – vị – tỳ, gây sưng viêm, đau họng và hình thành mủ trong amidan.
• Chức năng tạng phủ suy giảm: Tỳ hư sinh đàm, phế nhiệt tổn thương, cơ thể không đủ sức đào thải độc tố, dẫn đến viêm amidan kéo dài, tạo thành các ổ mủ.

Nguyên nhân theo Y học hiện đại

Bên cạnh các yếu tố từ Đông y, Y học hiện đại cũng chỉ ra một số nguyên nhân chính khiến viêm amidan hốc mủ phát triển:

• Nhiễm vi khuẩn và virus: Liên cầu khuẩn nhóm A, tụ cầu khuẩn hoặc virus Epstein-Barr là tác nhân hàng đầu gây viêm nhiễm và hình thành mủ trong amidan.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Người có đề kháng kém, đặc biệt là trẻ nhỏ và người lớn tuổi, dễ mắc bệnh do không đủ sức chống lại vi khuẩn gây viêm.
• Tiếp xúc với môi trường ô nhiễm: Khói bụi, hóa chất và các chất gây kích ứng đường hô hấp làm tổn thương niêm mạc họng, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.

Ai dễ mắc viêm amidan hốc mủ?

Không phải ai cũng mắc viêm amidan hốc mủ, nhưng nếu cô bác anh chị thuộc nhóm nguy cơ cao dưới đây, cần đặc biệt chú ý để phòng tránh bệnh.

Đối tượng theo Đông y

Trong Đông y, bệnh thường gặp ở những người có thể trạng và tạng phủ yếu, dễ bị tà khí xâm nhập:

• Người có cơ địa hư hàn hoặc hư nhiệt: Cơ thể không đủ sức điều hòa âm dương, dễ sinh nhiệt độc, làm viêm nhiễm kéo dài.
• Người bị tỳ vị hư yếu: Ăn uống thất thường, hay bị đầy bụng, khó tiêu khiến cơ thể tích tụ đàm thấp, gây viêm amidan mạn tính.
• Người hay lao lực, căng thẳng: Thường xuyên làm việc quá sức, ngủ không đủ giấc làm khí huyết suy giảm, ảnh hưởng đến sức đề kháng.

Đối tượng theo Y học hiện đại

Dựa trên các nghiên cứu y khoa, những nhóm dưới đây có nguy cơ mắc bệnh cao hơn:

• Trẻ nhỏ và thanh thiếu niên: Do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị nhiễm khuẩn đường hô hấp.
• Người thường xuyên tiếp xúc môi trường ô nhiễm: Làm việc trong môi trường có nhiều khói bụi, hóa chất hoặc khói thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Người có tiền sử viêm amidan tái phát nhiều lần: Khi không điều trị dứt điểm, bệnh dễ chuyển thành viêm amidan hốc mủ mạn tính.

Bác sĩ Lê Phương đã gặp nhiều trường hợp chỉ sau một đợt cảm cúm, viêm họng kéo dài không dứt, bệnh nhân đã phát triển thành viêm amidan hốc mủ. Do đó, cô bác anh chị cần chủ động bảo vệ sức khỏe, đặc biệt là khi thuộc nhóm nguy cơ cao.

Biến chứng nguy hiểm của viêm amidan hốc mủ

Bác sĩ Lê Phương từng gặp nhiều cô bác anh chị chủ quan với viêm amidan hốc mủ, chỉ khi bệnh gây đau đớn dữ dội hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe mới tìm đến bác sĩ. Nếu không kiểm soát sớm, bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm.

• Áp-xe quanh amidan: Vi khuẩn tích tụ lâu ngày có thể tạo thành các ổ áp-xe lớn, gây sưng đau dữ dội, khó nuốt và thậm chí khó thở.
• Viêm thanh quản, viêm phế quản: Nhiễm trùng kéo dài làm vi khuẩn lan xuống đường hô hấp dưới, gây khàn giọng, ho kéo dài và khó thở.
• Nhiễm trùng huyết: Khi vi khuẩn từ amidan lan vào máu, người bệnh có thể bị sốt cao, mệt mỏi và suy giảm miễn dịch nghiêm trọng.
• Thấp khớp cấp, viêm cầu thận: Một số trường hợp viêm amidan hốc mủ do liên cầu khuẩn nhóm A có thể gây tổn thương tim, thận và khớp.
• Rối loạn giấc ngủ, ngưng thở khi ngủ: Amidan sưng to, đường thở bị cản trở khiến người bệnh ngủ ngáy, thiếu oxy và giấc ngủ không sâu.

Bác sĩ Lê Phương từng điều trị cho một bệnh nhân trẻ tuổi, bị sốt kéo dài nhưng chủ quan không đi khám. Đến khi khó thở, đau họng dữ dội, bệnh nhân mới phát hiện bị áp-xe quanh amidan nặng, phải nhập viện để dẫn lưu mủ. Đây là một bài học cho cô bác anh chị: đừng chờ đến khi biến chứng xảy ra mới tìm cách điều trị.

Phương pháp chẩn đoán viêm amidan hốc mủ

Viêm amidan hốc mủ không khó nhận biết nhưng để xác định mức độ bệnh và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, bác sĩ cần thực hiện các kỹ thuật chẩn đoán chính xác.

• Khám lâm sàng: Bác sĩ quan sát amidan, tìm các dấu hiệu sưng đỏ, mủ trắng và đánh giá mức độ viêm nhiễm.
• Xét nghiệm dịch họng: Lấy mẫu dịch từ amidan để xác định vi khuẩn gây bệnh, đặc biệt là liên cầu khuẩn nhóm A.
• Xét nghiệm máu: Kiểm tra công thức bạch cầu và các chỉ số viêm để đánh giá tình trạng nhiễm trùng toàn thân.
• Nội soi tai mũi họng: Xác định mức độ tổn thương của amidan và kiểm tra xem có biến chứng lan rộng hay không.
• Siêu âm hoặc chụp CT vùng cổ: Nếu nghi ngờ có áp-xe quanh amidan hoặc hạch cổ sưng to, bác sĩ có thể chỉ định các kỹ thuật hình ảnh để đánh giá chi tiết hơn.

Trong nhiều năm tư vấn, bác sĩ Lê Phương nhận thấy rằng nhiều bệnh nhân thường tự chẩn đoán bệnh tại nhà mà không qua kiểm tra y khoa. Điều này có thể dẫn đến hiểu sai về tình trạng bệnh và điều trị không đúng cách, khiến bệnh trở nên dai dẳng hơn. Nếu cô bác anh chị có triệu chứng nghi ngờ, tốt nhất nên đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và có hướng điều trị phù hợp.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị viêm amidan hốc mủ

Bác sĩ Lê Phương nhận thấy nhiều cô bác anh chị thường tự điều trị tại nhà khi bị viêm amidan hốc mủ, nhưng không phải lúc nào bệnh cũng có thể tự khỏi. Nếu không được kiểm soát tốt, tình trạng này có thể tiến triển nghiêm trọng và gây biến chứng. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy cô bác anh chị cần đến gặp bác sĩ sớm để được thăm khám và điều trị kịp thời.

• Sốt cao không hạ: Nếu sốt kéo dài, đặc biệt là sốt trên 38,5°C kèm theo ớn lạnh, đây có thể là dấu hiệu nhiễm trùng lan rộng.
• Đau họng dữ dội, khó nuốt: Khi đau họng đến mức không thể ăn uống bình thường, bệnh có thể đã trở nặng.
• Hơi thở có mùi hôi kéo dài: Việc xuất hiện mùi hôi dù đã vệ sinh răng miệng kỹ lưỡng có thể do ổ mủ tích tụ sâu trong hốc amidan.
• Sưng hạch bạch huyết vùng cổ: Nếu vùng cổ có hạch sưng to, đau nhức khi chạm vào, rất có thể bệnh đã diễn tiến nghiêm trọng hơn.
• Khó thở, ngủ ngáy lớn: Khi amidan sưng quá mức, đường thở bị thu hẹp gây khó thở, đặc biệt là khi ngủ, có nguy cơ dẫn đến hội chứng ngưng thở khi ngủ.
• Viêm amidan tái phát nhiều lần trong năm: Nếu bệnh xuất hiện liên tục, dù đã dùng thuốc nhưng vẫn tái phát, có thể cần đến các phương pháp điều trị chuyên sâu hơn.

Tôi từng gặp một bệnh nhân trẻ tuổi đến khám trong tình trạng sốt cao và không thể há miệng lớn do sưng đau. Qua kiểm tra, phát hiện bệnh nhân đã có áp-xe quanh amidan, cần can thiệp sớm để tránh nhiễm trùng lan rộng. Đây là lý do cô bác anh chị không nên chủ quan, nếu có dấu hiệu bất thường, hãy đi khám sớm để tránh những hệ lụy đáng tiếc.

Cách phòng ngừa viêm amidan hốc mủ tái phát

Viêm amidan hốc mủ rất dễ tái phát nếu không có biện pháp chăm sóc và phòng ngừa đúng cách. Bác sĩ Lê Phương luôn nhắc nhở bệnh nhân rằng, việc duy trì một lối sống lành mạnh và bảo vệ đường hô hấp chính là chìa khóa để ngăn ngừa bệnh quay lại.

• Giữ vệ sinh răng miệng sạch sẽ: Đánh răng sau khi ăn, súc miệng bằng nước muối loãng hoặc dung dịch sát khuẩn để hạn chế vi khuẩn tích tụ trong hốc amidan.
• Bảo vệ cổ họng trước thời tiết thay đổi: Hạn chế uống nước đá, tránh để cổ họng nhiễm lạnh đột ngột, đặc biệt là vào mùa đông hoặc khi dùng điều hòa.
• Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý: Ăn nhiều rau xanh, trái cây giàu vitamin C để tăng sức đề kháng; hạn chế đồ cay nóng, dầu mỡ vì có thể làm tăng viêm nhiễm.
• Hạn chế tiếp xúc với khói bụi và chất kích thích: Tránh khói thuốc lá, khói bụi từ môi trường ô nhiễm vì chúng có thể gây kích ứng và làm viêm amidan trở lại.
• Uống đủ nước và giữ độ ẩm cho cổ họng: Nên uống nước ấm thường xuyên, tránh để cổ họng bị khô vì điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.
• Tập luyện thể dục đều đặn: Tăng cường miễn dịch tự nhiên bằng cách vận động mỗi ngày, giúp cơ thể chống lại vi khuẩn tốt hơn.
• Đi khám sức khỏe định kỳ: Kiểm tra sức khỏe tai – mũi – họng ít nhất một lần mỗi năm để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.

Trong nhiều năm điều trị, tôi nhận thấy những bệnh nhân tuân thủ tốt các nguyên tắc phòng ngừa này thường ít bị tái phát hơn. Viêm amidan hốc mủ không chỉ là bệnh lý đơn giản mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát tốt. Vì vậy, cô bác anh chị đừng chủ quan mà hãy chủ động bảo vệ sức khỏe của mình ngay từ hôm nay.

Phương pháp điều trị viêm amidan hốc mủ

Viêm amidan hốc mủ không chỉ gây khó chịu mà còn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị đúng cách. Bác sĩ Lê Phương nhận thấy rằng việc lựa chọn phương pháp phù hợp sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, giảm tái phát và cải thiện sức khỏe lâu dài.

Điều trị bằng thuốc

Khi bệnh tiến triển nặng hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng lan rộng, bác sĩ thường chỉ định thuốc Tây y để kiểm soát tình trạng viêm và loại bỏ vi khuẩn gây bệnh.

• Thuốc kháng sinh: Được sử dụng nếu nguyên nhân gây bệnh là vi khuẩn, phổ biến nhất là nhóm beta-lactam (amoxicillin, augmentin) hoặc macrolid (azithromycin, erythromycin).
• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol hoặc ibuprofen giúp giảm đau họng, hạ sốt và cải thiện triệu chứng viêm.
• Thuốc kháng viêm: Corticoid dạng uống hoặc xịt có thể được chỉ định trong trường hợp viêm nặng, giúp giảm sưng đau.
• Thuốc súc họng, xịt họng: Dung dịch súc miệng sát khuẩn như chlorhexidine hoặc xịt họng chứa tinh dầu giúp làm dịu cổ họng, giảm vi khuẩn.

Lưu ý: Bác sĩ Lê Phương luôn khuyên cô bác anh chị không tự ý mua thuốc kháng sinh về dùng vì điều này có thể dẫn đến kháng thuốc, làm bệnh khó điều trị hơn​.

Điều trị bằng mẹo dân gian

Với những trường hợp nhẹ hoặc mới khởi phát, một số mẹo dân gian có thể giúp hỗ trợ cải thiện triệu chứng mà không cần dùng thuốc.

• Súc miệng bằng nước muối ấm: Giúp sát khuẩn, giảm viêm và làm sạch hốc amidan.
• Mật ong kết hợp với chanh: Mật ong có tính kháng khuẩn, chanh giúp bổ sung vitamin C tăng đề kháng.
• Gừng và tỏi: Giã nhỏ gừng hoặc tỏi, pha với nước ấm để súc miệng giúp kháng khuẩn tự nhiên.
• Nghệ và sữa ấm: Uống sữa ấm pha bột nghệ giúp giảm viêm họng, làm dịu niêm mạc amidan.

Lưu ý: Dù có hiệu quả hỗ trợ, nhưng mẹo dân gian không thể thay thế hoàn toàn thuốc điều trị, đặc biệt khi bệnh đã tiến triển nặng​.

Điều trị bằng Y học cổ truyền

Trong Đông y, viêm amidan hốc mủ là do phong nhiệt tích tụ, hỏa độc nung nấu bên trong cơ thể, dẫn đến sưng viêm, đau rát cổ họng. Vì vậy, các bài thuốc Y học cổ truyền tập trung vào thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm và bồi bổ sức khỏe.

• Ưu điểm: Điều trị từ căn nguyên, giảm tái phát, an toàn, ít tác dụng phụ, giúp cải thiện sức đề kháng tự nhiên.
• Nhược điểm: Hiệu quả chậm hơn so với thuốc Tây y, cần kiên trì sử dụng trong thời gian dài.
• Một số dược liệu thường dùng: Kim ngân hoa, huyền sâm, sinh địa, liên kiều, cát cánh có tác dụng thanh nhiệt, tiêu viêm, hỗ trợ cải thiện tình trạng viêm amidan mạn tính.

Trong nhiều năm điều trị, bác sĩ Lê Phương nhận thấy rằng Y học cổ truyền đặc biệt phù hợp với những người bị viêm amidan hốc mủ tái phát nhiều lần, muốn cải thiện sức khỏe tổng thể thay vì chỉ tập trung vào triệu chứng​.

Viêm amidan hốc mủ tuy phổ biến nhưng nếu không điều trị đúng cách có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Việc kết hợp giữa Tây y, mẹo dân gian và Y học cổ truyền sẽ giúp kiểm soát bệnh tốt hơn, hạn chế nguy cơ tái phát. Nếu cô bác anh chị cần tư vấn thêm về tình trạng bệnh của mình, có thể liên hệ trực tiếp để được bác sĩ Lê Phương hướng dẫn phương pháp điều trị phù hợp.