Cô bác anh chị thân mến,
Có một hình ảnh mà tôi gặp rất nhiều trong phòng khám: những đứa trẻ chỉ 4, 5 tuổi thôi nhưng bàn tay, hai khuỷu tay và đầu gối lại phủ đầy những mảng đỏ, vết sần, da khô đến tróc vảy, rướm máu. Nhìn mà vô cùng xót con trẻ!
Và cả ánh mắt đầy lo lắng của bậc cha mẹ mỗi lần chia sẻ với tôi:
“Bác sĩ ơi, con em bị từ năm ngoái, bôi thuốc thấy đỡ, nhưng vài tháng sau lại lên, lần này còn ngứa dữ hơn”.
“Nhà tôi hạn chế cho cháu đi chơi, sợ ra ngoài bụi bẩn, thời tiết thay đổi là lại phát bệnh”.
“Cháu nhà em ít chịu ra ngoài chơi, bạn bè trêu là ‘da mốc’ nên cháu ngại lắm”.
Bệnh viêm da cơ địa này không gây nguy hiểm tức thì, nhưng từng cơn ngứa kéo dài, từng vết gãi rướm máu khiến cả bé lẫn cha mẹ mất ngủ. Không ít người nghĩ rằng “bôi kem chống ngứa” là xong, nhưng thực tế, đó chỉ là xử lý phần ngọn. Và việc sử dụng corticoid kéo dài lại vô tình đẩy con vào vòng xoắn bệnh tật mãi chẳng dứt.
Bệnh sẽ đeo bám con trẻ mãi nếu cha mẹ còn lầm tưởng…
Với đông y, viêm da cơ địa không được coi chỉ là bệnh ngoài da. Gốc rễ của nó nằm ở cơ địa dị ứng bẩm sinh, ở tạng phủ chưa cân bằng, ở khí huyết chưa được điều hòa.
Nhiều cha mẹ nhầm tưởng rằng da yếu là nguyên nhân chính, nhưng thật ra, đó chỉ là “tấm gương” phản chiếu những bất ổn bên trong cơ thể. Gốc bệnh thường xuất phát từ sự mất cân bằng của tạng phủ.
Đối với trẻ nhỏ, chủ yếu nằm ở tạng Phế không bảo vệ được bì mao, tạng Tỳ yếu khiến da không có đủ dưỡng chất, miễn dịch suy yếu tà độc thừa cơ xâm nhập,… Tất cả cộng hưởng khiến da dễ viêm đỏ, bong tróc, ngứa ngáy.
Cô bác anh chị có thể xem chi tiết hơn về căn nguyên và phác đồ điều trị viêm da cơ địa cho trẻ
Nhiều cha mẹ ngạc nhiên khi tôi giải thích: chăm da từ bên trong mới là chìa khóa, còn bôi ngoài chỉ là hỗ trợ. Nó giống như sửa mái nhà – phải xử lý cả khung bên trong, chứ không chỉ thay vài viên ngói. Những yếu tố như thời tiết thay đổi, mồ hôi, thức ăn lạ chỉ là “giọt nước tràn ly” khi bên trong đã mất ổn định. Vì vậy, muốn con khỏi viêm da cơ địa dài lâu phải kết hợp trị cả trong lẫn ngoài.
Nguyên tắc điều trị viêm da cơ địa cho trẻ của tôi
Hơn 40 năm khám chữa viêm da cơ địa, tôi luôn kiên trì với nguyên tắc: kết hợp xử lý triệu chứng, cân bằng cơ địa và củng cố sức đề kháng. Chỉ có như vậy bệnh mới ổn định lâu dài. Đây là kết quả từ quá trình theo dõi hàng nghìn ca bệnh, đối chiếu giữa lý luận YHCT và hiệu quả thực tế.
Nguyên tắc 1: Giảm nhanh viêm, ngứa để bé dễ chịu.
Viêm da cơ địa là một bệnh lý có tính chất viêm mãn tính, thường xuyên tái phát và gây ngứa ngáy dữ dội. Đây là yếu tố khiến trẻ không chỉ khó chịu mà còn có thể dẫn đến các biến chứng như nhiễm trùng do gãi. Việc tiêu viêm và giảm ngứa ngay từ đầu sẽ giúp hạn chế sự tổn thương trên da, đồng thời ngăn ngừa nguy cơ viêm nhiễm thứ phát.
Tôi thường sử dụng các thảo dược chứa hoạt chất kháng viêm tự nhiên giúp giảm sưng tấy, làm dịu da cho trẻ mà không gây tác dụng phụ như kem bôi corticosteroid.
Nguyên tắc 2: Ổn định cơ địa dị ứng, điều hòa tạng phủ.
Nguyên nhân khiến viêm da cơ địa dễ tái phát là hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện, khiến cơ thể không thể tự điều chỉnh phản ứng viêm tốt. Tôi đặc biệt chú trọng vào việc tăng cường sức đề kháng, giúp cơ thể trẻ trở nên “mạnh mẽ” hơn, giảm khả năng phản ứng thái quá đối với các yếu tố kích thích từ môi trường như bụi bẩn, hóa chất hay thực phẩm lạ. Điều này không chỉ giúp da khỏe mạnh mà còn ngăn ngừa tình trạng bệnh tái phát.
Nguyên tắc 3: Bồi dưỡng chính khí – nâng sức đề kháng.
Viêm da cơ địa không chỉ đơn thuần là một bệnh ngoài da mà còn liên quan mật thiết đến cơ địa dị ứng, nói cách khác là sự mất cân bằng bẩm sinh ở bên trong cơ thể. Việc điều trị phải hướng đến ổn định cơ địa, điều hòa khí huyết và cải thiện chức năng tạng phủ như gan, thận, phế. Đây chính là nền tảng để tránh bệnh tái phát, đồng thời giúp trẻ duy trì sức khỏe lâu dài.
Cô bác anh chị có thể xem thêm hướng điều trị viêm da cơ địa trẻ em tôi chia sẻ trong chương trình VTC6 “CHUYÊN GIA CHO MỌI NHÀ”
Mỗi bé cần một bài thuốc riêng
Tôi chưa bao giờ kê một đơn thuốc cho hai bệnh nhân khác nhau. Trước khi bốc thuốc, tôi sẽ bắt mạch, xem lưỡi, hỏi rõ tiền sử bệnh, chế độ ăn, sinh hoạt… để xác định hướng điều trị phù hợp, lựa chọn thảo dược trị “đúng cơ địa – đúng thể bệnh”. Trong mỗi giai đoạn điều trị, tôi đều cân nhắc lựa chọn thành phần thuốc phù hợp với diễn tiến bệnh.
Giai đoạn xử lý triệu chứng:
Khi bé đang đỏ rát, ngứa nhiều, da khô và bong vảy, tôi ưu tiên thuốc thanh nhiệt, tiêu viêm, giữ ẩm. Ví dụ: kim ngân hoa, sài đất, ké đầu ngựa kết hợp huyền sâm, sinh địa để vừa hạ viêm vừa bổ âm, giúp da bớt khô nứt.
Giai đoạn điều trị căn nguyên:
Khi bề mặt da đã ổn hơn, tôi tập trung điều chỉnh gan – thận – phế. Gan tốt giúp thải độc, thận khoẻ củng cố chính khí, phế mạnh tăng khả năng bảo vệ da. Đan sâm, bạch truật, kỳ tử, thảo quyết minh… thường được dùng linh hoạt.
Giai đoạn dự phòng tái phát:
Mục tiêu là giữ cơ thể ở trạng thái ổn định lâu dài. Tôi dùng hoài sơn, ý dĩ, kỷ tử, cam thảo… vừa nuôi dưỡng tỳ vị, vừa nâng sức đề kháng. Lúc này, thuốc nhẹ hơn nhưng có vai trò “giữ thành”, ngăn bệnh quay lại.
Thời gian điều trị
Trung bình, trẻ cần khoảng 2-3 tháng để kiểm soát bệnh ổn định. Bé bị nhẹ có thể nhanh hơn, nhưng bé mắc lâu năm, tổn thương sâu thì cần thêm thời gian.
Đông y đi từ gốc: phục hồi tạng phủ, điều hòa khí huyết, cải thiện cơ địa. Quá trình này giống như chăm một khu vườn – không thể hôm nay gieo hạt, mai đã ra hoa. Nhưng khi cơ thể đã ổn định, lợi ích mang lại là lâu dài:
- Làn da khoẻ, ít tái phát.
- Sức đề kháng tốt hơn, ít ốm vặt.
- Giấc ngủ, ăn uống và tinh thần đều cải thiện.
Lời gửi gắm từ bác sĩ Phương
Cô bác anh chị ạ, viêm da cơ địa sẽ không đeo bám suốt đời con trẻ nếu kiên trì và điều trị đúng hướng. Chúng ta hoàn toàn có thể giúp bé lớn lên khỏe mạnh, vui vẻ, không còn nỗi ám ảnh ngứa ngáy.
Nếu con đang gặp vấn đề này, hãy để tôi đồng hành cùng gia đình. Chúng ta sẽ tìm ra giải pháp an toàn, lâu dài, để làn da bé khoẻ – tinh thần bé vui – cha mẹ cũng yên tâm hơn.
Thầy thuốc Ưu tú, bác sĩ CKII Lê Phương.
