Bệnh á sừng với những triệu chứng bong tróc da, nứt nẻ, khô ráp dai dẳng trở thành nỗi ám ảnh của nhiều người. Đây là bệnh lý da liễu rất phổ biến, xảy ra ở mọi độ tuổi và giới tính khác nhau. Vậy nguyên nhân dẫn đến bệnh lý này là gì? Có những triệu chứng cụ thể nào? Liệu chữa dứt điểm được không? Giải đáp chi tiết cho những câu hỏi này được bật mí trong bài viết dưới đây.
Tìm hiểu bệnh á sừng là gì?
Bệnh á sừng (tên tiếng anh là Dermatitis plantaris sicca) là một trong những bệnh da liễu thường gặp hiện nay, thuộc nhóm viêm da cơ địa và cũng rất dễ bị nhầm lẫn với các bệnh da liễu khác. Á sừng xảy ra khi lớp sừng trên bề mặt da chưa được hoàn thiện, vẫn còn sót lại phần nhân và nguyên sinh tạo tạo 1 lớp sừng non khô ráp, dễ bong tróc thành từng mảng. Bệnh có thể xuất hiện tại bất cứ vị trí nào trong cơ thể, nhưng chủ yếu là các đầu ngón tay, đầu ngón chân, gót chân, kẽ ngón chân,….
Đặc biệt, bệnh có xu hướng phát triển mạnh hơn vào giai đoạn thời tiết khắc nghiệt như mùa hè hoặc mùa đông. Vào mùa hè, các vết thương sẽ ngứa ngáy, sưng đỏ, nổi mụn nước. Trong khi đó, mùa đông thời tiết khô, độ ẩm không khí thấp khiến da dễ bị mất nước, vết thương sẽ bị nứt toác, bong tróc vô cùng đau đớn.
Các nguyên nhân bệnh á sừng
Có rất nhiều nguyên nhân gây ra bệnh á sừng, nhưng trong đó, chiếm tỉ lệ lớn nhất là các nguyên nhân dưới đây:
- Do cơ địa: Những người có cơ địa vốn nhạy cảm và dễ dị ứng với các tác động từ thời tiết, môi trường sẽ dễ mắc bệnh á sừng hơn những người khác. Đồng thời, những người có cơ địa tiết nhiều mồ hôi cũng có tỉ lệ mắc bệnh cao bởi khi ra quá nhiều mồ hôi, làn da sẽ luôn trong tình trạng ẩm ướt rồi lại khô đi, tình trạng này kéo dài khiến làn da mất đi sự cân bằng, dễ mắc bệnh lý này.
- Do di truyền: Những người có người thân trong gia đình như ông, bà hoặc cha mẹ đã từng bị bệnh á sừng sẽ có tỉ lệ mắc bệnh cao hơn so với những người khác.
- Thường xuyên tiếp xúc chất tẩy rửa: Các loại nước rửa bát, dung dịch tẩy rửa bồn cầu, nước tẩy quần áo,… có chứa các hoạt chất dễ gây tổn thương da, tăng khả năng hình thành bệnh ngoài da, trong đó có á sừng.
- Thay đổi thời tiết: Thời tiết khắc nghiệt như quá nóng hoặc quá lạnh thấp khiến triệu chứng bệnh nghiêm trọng hơn. Cụ thể, trong mùa đông, trời quá lạnh, độ ẩm không khí thấp, vô cùng hanh khô khiến làn da dễ bị mất nước, trở nên khô ráp, bong tróc nứt nẻ. Còn mùa hè nhiệt độ tăng cao, da liên tục đổ mồ hôi, sau đó lại khô, lặp đi lặp lại gây mất cân bằng độ ẩm của da, dẫn đến các bệnh lý như á sừng, viêm da, vẩy nến,…
- Chế độ ăn uống không hợp lý: Chế độ ăn uống mất cân bằng, chỉ chứa các loại thịt hoặc các thực phẩm ăn nhanh mà không chứa rau, hoa quả khiến cơ thể thiếu hụt vitamin nghiêm trọng, hệ miễn dịch hoạt động kém làm cho làn da dễ bị vi khuẩn tấn công gây bệnh.
Triệu chứng bệnh á sừng dễ nhận biết
Bệnh á sừng thường bị nhầm lẫn với nhiều bệnh ngoài da phổ biến khác. Tuy nhiên, không quá khó để nhận biết căn bệnh này. Dưới đây là cụ thể một số triệu chứng đặc trưng của bệnh.
- Da khô, sưng tấy: Bệnh tạo các mảng sừng dày, kèm theo cảm giác sưng tấy đỏ tại bất cứ vị trí nào trên cơ thể, nhưng thường gặp nhất là ở các vị trí như lòng bàn tay, lòng bàn chân, đầu ngón tay, đầu ngón chân,…
- Da nứt nẻ, bong tróc: Da xuất hình tình trạng nứt nẻ, bong tróc gây đau đớn, chảy máu khó chịu, lâu dần tạo thành các đường rãnh nông hoặc sâu trên da. Triệu chứng này càng thêm nặng khi thời tiết chuyển mùa đông lạnh và khô.
- Ngứa ngáy: Khi bị bệnh này, chắc chắn sẽ xuất hiện triệu chứng ngứa ngáy. Các tổn thương lan rộng, đặc biệt đau ngứa khi phải tiếp xúc với hóa chất như xà phòng, nước tẩy rửa, nước bẩn, xăng dầu,….
- Mất vân tay, vân chân: Các lớp da bong tróc hết lớp này đến lớp khác khiến vân tay và vân chân mất dần, gây bất tiện trong sinh hoạt, làm việc.
- Nổi mụn li ti: Trong những ngày hè nóng bức, vùng da đó có thể nổi mụn nước li ti giống như tổ đỉa.
Biến chứng bệnh á sừng thường gặp
Bệnh á sừng trong giai đoạn đầu sẽ chỉ có biểu hiện bệnh trên da, không gây nguy hiểm đến sức khỏe. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời hoặc không điều trị đúng cách sẽ khiến bệnh lý tiến triển phức tạp, gây ra các biến chứng nặng nề. Cụ thể như sau:
- Ảnh hưởng đến sinh hoạt và thẩm mỹ: Các cơn đau ngứa khó chịu hiến người bệnh gặp khó khăn trong đời sống sinh hoạt hằng ngày. Đồng thời, những vết bong tróc nứt nẻ da gây mất thẩm mỹ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tinh thần của người bệnh.
- Tăng nguy cơ mắc bệnh kèm theo: Bệnh á sừng có thể gây nên rối loạn tự miễn ở da và rối loạn chuyển hóa đường trong máu. Điều này khiến người bị bệnh này tăng nguy cơ mắc một số bệnh khác như tiểu đường, bệnh gout, bệnh corhn hoặc bệnh parkinson.
- Suy giảm chức năng da: Lớp sừng trên da có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể trước tác động của môi trường ngoài và hạn chế sự mất nước biểu bì. Đồng thời, chúng chứa các chất như lactic và ure – nhân tố dưỡng ẩm tự nhiên giúp duy trì sự đàn hồi và mềm mại của da. Vậy nên, nếu lớp sừng này suy yếu sẽ khiến da mất độ ẩm, trở nên khô ráp sần sùi, mất cân bằng điện trên da.
- Hoại tử da: Một trong những biến chứng nặng nề nhất của bệnh này là gây hoại tử da. Bởi các lớp sừng dày gây bít tắc lỗ chân lông khiến mồ hôi và bụi bẩn không thể thoát ra ngoài. Tình trạng này kéo dài sẽ gây viêm da, nhiễm khuẩn da, thậm chí nhiễm trùng máu. Khi vùng nhiễm trùng lan rộng, có thể sẽ chạy vào các mạch máu, đồng thời vi khuẩn tiếp tục xâm nhập vào dưới da thông qua các vết nứt gây hoại tử.
Phương pháp chẩn đoán bệnh
Các biến chứng của bệnh á sừng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người bệnh. Vậy nên, ngay khi xuất hiện triệu chứng, bạn cần đến phòng khám để được kiểm tra, chẩn đoán mức độ bệnh rồi đưa ra liệu trình điều trị phù hợp nhất.
Trước tiên, bác sĩ sẽ tiến hành chẩn đoán lâm sàng thông qua cuộc trò chuyện trao đổi với người bệnh cụ thể về các triệu chứng hiện gặp, thói quen sinh hoạt, ăn uống, có tiếp xúc với hóa chất hay không. Sau đó sẽ lấy mẫu da để thực hiện phân tích chuyên sâu các chỉ sống, xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh và mức độ bệnh hiện tại. Cuối cùng, thông qua kết quả này, bác sĩ sẽ xây dựng phác đồ chữa bệnh á sừng phù hợp nhất cho người bệnh.
Hướng dẫn cách chữa bệnh á sừng hiệu
Tùy vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ á sừng hiện tại, người bệnh sẽ được chỉ định áp dụng phương pháp điều trị khác nhau. Dưới đây là một số phương pháp điều trị được đánh giá mang lại hiệu quả tốt nhất hiện nay:
Sử dụng mẹo dân gian chữa bệnh á sừng
Dân gian lưu truyền nhiều bài thuốc chữa bệnh hay, với việc sử dụng hoàn toàn nguyên liệu từ thiên nhiên, đảm bảo lành tính, tiết kiệm và vẫn hiệu quả. Cụ thể, các mẹo dân gian chữa á sừng như sau:
- Sử dụng lá lốt
Trong Đông y, lá lốt được biết đến là vị thuốc có tính ấm, mang tác dụng giảm đau, ngăn ngừa viêm nhiễm, khử khuẩn hiệu quả. Đặc biệt, các hoạt chất trong lá lốt có thể thúc đẩy làm lành vết thương do bệnh á sừng gây ra trong thời gian ngắn.
Cách thực hiện: Rửa sạch 1 nắm lá lốt, sau đó ngâm cùng nước muối loãng trong 10 phút để diệt sạch vi khuẩn. Tiếp theo đem đun sôi với 1 lít nước cùng 1 thìa muối hạt. Cuối cùng, đợi khi nước sôi thì tắt bếp, chờ nhiệt độ giảm bớt rồi ngâm vùng da bị á sừng vào.
- Sử dụng lá trầu không
Nhờ chứa hoạt chất Allylcatechol và Methyl Eugenol, lá trầu không có tác dụng kháng khuẩn, ngăn ngừa nhiễm trùng, hỗ trợ tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh. Vậy nên, lá trầu thường được dân gian đưa vào bài thuốc trị bệnh á sừng và một số bệnh ngoài da khác như phát ban, dị ứng, tổ đỉa, vẩy nến.
Cách thực hiện: Lấy khoảng 20 lá trầu không đem rửa sạch, ngâm với nước muối để diệt khuẩn. Sau đó vò nát lá, đem đun với 2 lít nước. Đợi khi nước sôi thì ngâm bộ phận bị á sừng vào, có thể dùng bã lá trầu chà nhẹ vào vùng da để tăng hiệu quả chữa trị.
- Cây vòi voi
Vòi voi là loại cây quen thuộc được sử dụng trong các bài thuốc trị bệnh xương khớp. Ngoài ra, chuyên gia đã phát hiện được trong loại cây này có chứa các hoạt chất tốt, giúp điều trị hiệu quả các bệnh về da liễu, trong đó có bệnh á sừng. Sử dụng bài thuốc từ cây vòi voi sẽ giúp làn da nhanh chóng được phục hồi và ngăn ngừa tái phát bệnh.
Cách thực hiện: Rửa sạch 1 nắm lá vòi voi, sau đó đem xay nhuyễn hoặc dùng cối giã nát cùng 1 thìa muối. Tiếp theo vệ sinh da sạch sẽ, lau khô rồi đắp hỗn hợp lá vòi voi lên. Cố định lại bằng 1 miếng vải mỏng, để qua đêm đến sáng hôm sau rửa sạch da với nước ấm.
- Dùng dầu dừa
Cuối cùng, trong số những mẹo dân gian điều trị bệnh á sừng, sử dụng dầu dừa nhận được rất nhiều lời khen ngợi về hiệu quả và độ lành tính. Sản phẩm có chứa nhiều vitamin E, giúp làm mềm, cấp ẩm cho da một cách tối ưu. Đặc biệt giúp hạn chế tình trạng bong tróc, khô ráp, nứt nẻ da.
Cách thực hiện: Dùng dầu dừa nguyên chất thoa trực tiếp lên vùng da đang bị á sừng (chú ý rửa sạch và làm khô da trước khi bôi dầu dừa). Vừa bôi vừa kết hợp sử dụng đầu ngón tay massage nhẹ trên da, giúp các tinh chất thấm sâu vào hạ bì. Sau khoảng 20 phút thì rửa sạch với nước ấm.
Sử dụng thuốc Tây y
Nếu tình trạng bệnh á sừng ở mức trung bình hoặc nặng, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh sử dụng thuốc Tây y. Các hoạt chất mạnh trong thuốc sẽ ngăn chặn sự phát triển, hình thành và lây lan á sừng, đồng thời, cung cấp dưỡng chất phục hồi làn da nhanh chóng và hiệu quả. Một số loại thuốc chữa bệnh á sừng được sử dụng nhiều nhất hiện nay bao gồm:
- Thuốc bôi bạt sừng: Diprosalic, betnoval, thuốc acid Salicylic.
- Các chế phẩm có steroid giúp giảm viêm: Gentrizone, Fucicort.
- Thuốc làm bong lớp sừng và chống sưng viêm: Mỡ nizoral, dẫn xuất griseofulvin, imidazol.
- Trường hợp nặng hơn sẽ cần dùng: Corticoid, kháng histamin.
- Sử dụng một số loại kem dưỡng ẩm và làm mềm lớp sừng: Cetaphil, Explaq, Physiogel.
Sử dụng thuốc Tây y có ưu điểm là cho hiệu quả nhanh chóng, tuy nhiên phương pháp này cũng có thể gây nhiều tác dụng phụ như: Viêm nang lông, giãn mạch và teo da, nhiễm nấm hoặc có nguy cơ bùng phát bệnh trở lại khi ngưng thuốc.
Người bệnh cần chú ý, tuyệt đối không tự ý sử dụng bất cứ loại thuốc nào nếu chưa được sử cho phép của bác sĩ. Đồng thời, đảm bảo tuân thủ nghiêm túc những hướng dẫn về liều lượng, cách dùng và liệu trình kéo dài bao lâu. Bởi có không ít trường hợp dùng sai thuốc hoặc sai liều lượng đã gây nên một số tác dụng phụ ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe.
Phòng tránh bệnh như thế nào?
Bị á sừng không nguy hiểm đến tính mạng, tuy nhiên, các vết nứt nẻ, bong tróc da vô cùng khó chịu và gây mất thẩm mỹ. May mắn rằng, có rất nhiều cách phòng tránh bệnh hiệu quả như sau:
- Không tiếp xúc trực tiếp với hóa chất: Các hóa chất như xà phòng, chất tẩy rửa, dầu nhớt, xăng xe,… sẽ dễ gây kích ứng cho da. Vậy nên, bạn không nên tiếp xúc với những hóa chất này. Trong trường hợp bắt buộc phải sử dụng, nên đeo găng tay để tránh tiếp xúc trực tiếp. Chú ý, nên dùng loại găng tay nhựa dẻo để ít gây dị ứng hơn loại găng tay cao su.
- Bôi kem dưỡng ẩm cho da: Làn da luôn cần được cấp ẩm, đặc biệt là mùa đông. Bạn nên sử dụng các loại kem dưỡng ẩm bất cứ lúc nào thấy da khô, đặc biệt là trước khi đi ngủ, sau khi rửa tay.
- Hạn chế ăn thực phẩm dễ gây dị ứng: Các loại thực phẩm như tôm, cua, nhộng, bề bề,… rất dễ gây dị ứng, khiến cơ thể phát bệnh á sừng. Vậy nên, những loại thực phẩm này không được khuyến khích sử dụng hằng ngày. Thay vào đó, bạn nên bổ sung vitamin, khoáng chất và các chất chống oxy hóa thông qua rau củ, trái cây hằng ngày.
- Cắt móng tay, móng chân sạch sẽ: Móng tay và móng chân là những khu vực có chứa hàng ngàn vi khuẩn, virus. Nếu không được cắt ngắn và vệ sinh thường xuyên sẽ trở thành nơi trú ẩn cho tác nhân gây hại, đặc biệt khi trên da có vết thương hở.
- Không gãi khu vực da bị viêm: Việc gãi, cọ xát quá mạnh khiến vùng da bị tổn thương, đồng thời, vi khuẩn có thể xâm nhập thông qua vết thương hở, hình thành các bệnh ngoài da như á sừng, vảy nến, tổ đỉa,….
- Không nên ngâm tay chân với nước trong thời gian dài: Đây là lưu ý quan trọng cho những ai đang bị hoặc đã khỏi bệnh á sừng. Bởi làn da sau khi mắc chứng bệnh này sẽ rất nhạy cảm, lại xuất hiện nhiều vết thương hở khiến vi khuẩn dễ xâm nhập. Và nếu trong môi trường nước ẩm ướt, chúng sẽ càng phát triển và sinh sôi hơn nhiều.
Trên đây là thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng bệnh á sừng và cách chữa hiệu quả, ngăn ngừa bệnh tái phát. Ngay khi thấy những triệu chứng khởi phát của bệnh, bạn cần đến gặp bác sĩ da liễu để được khám và điều trị sớm nhất.
