Cô bác anh chị thân mến,
Tuần rồi, tôi gặp một chú ngoài 50 tuổi, vốn là giáo viên dạy văn đã về hưu. Chú bị viêm da cơ địa từ hồi trẻ, nhưng dạo gần đây bệnh tái phát liên tục. Mỗi lần nổi mẩn, viêm đỏ, ngứa ngáy là chú lại uống thuốc Tây để cắt cơn.
Khổ nỗi, chú bị kèm theo tăng huyết áp và tiểu đường, uống thuốc chống viêm mạnh là huyết áp dao động, đường huyết cũng chao đảo. Chú than: “Tôi cứ tưởng bệnh da thì chỉ bôi ngoài hoặc uống vài viên là hết, ai ngờ nó như cái cây, cắt ngọn rồi lại mọc”.
Câu chuyện này không phải hiếm. Khi người bệnh viêm da cơ địa có các bệnh nền như huyết áp cao, tiểu đường hay bệnh tim, việc điều trị viêm da cơ địa trở nên phức tạp hơn rất nhiều. Vì vậy, trong Y học cổ truyền, chúng tôi luôn tìm cách điều trị song song, vừa trị viêm da, vừa kiểm soát bệnh nền sao cho hiệu quả và an toàn.
Điều trị viêm da cơ địa cho người có bệnh nền cần đặc biệt thận trọng
Rất nhiều người nghĩ bị viêm da cơ địa thì chỉ cần thuốc bôi hoặc tắm lá là xong. Nhưng với YHCT, da không phải là “một lớp áo” đứng riêng lẻ, nó phản ánh tình trạng bên trong của tạng phủ, đặc biệt là Phế, Tỳ, Can và Thận.
- Phế chủ bì mao – khi phế khí yếu, da dễ khô, dễ kích ứng.
- Tỳ vận hóa kém, sinh thấp nhiệt, độc tố không thải hết sẽ “tìm đường” ra da.
- Can mất cân bằng, uất nhiệt hoặc huyết nhiệt, gây đỏ, ngứa, nổi ban.
- Thận hư yếu làm da, lông, móng thiếu nuôi dưỡng, dễ viêm mạn tính.
Người có bệnh nền như tiểu đường, huyết áp cao, gan nhiễm mỡ… thường khí huyết đã mất điều hòa từ trước. Chẳng hạn như tiểu đường làm giảm khả năng tuần hoàn máu và phục hồi da, khiến da dễ tổn thương và khó lành. Huyết áp cao làm giảm khả năng tuần hoàn máu tới các mô da, khiến da không đủ dinh dưỡng để tự phục hồi. Vậy nên khi bị viêm da cơ địa, bệnh ngoài và bệnh trong cộng hưởng khiến da lâu lành, dễ tái phát.
Vì vậy, khi điều trị viêm da cơ địa cho bệnh nhân có bệnh nền, chúng ta không chỉ chăm sóc da mà còn phải cân bằng lại các tạng phủ, tăng cường chức năng miễn dịch, và điều hòa khí huyết. Điều này giúp cơ thể có thể chống lại bệnh viêm da mà không làm ảnh hưởng đến bệnh nền.
Nguyên tắc điều trị của tôi
Tôi lựa chọn nguyên tắc trị liệu dựa trên nhiều năm điều trị cho bệnh nhân viêm da cơ địa có kèm bệnh nền, với mục tiêu vừa chữa được da, vừa bảo toàn sức khỏe tổng thể, không làm nặng thêm bệnh nền.
Thanh nhiệt, giải độc nhưng phải ôn hòa. Giảm viêm, ngứa, đỏ, nhưng không làm tổn thương khí huyết. Vì người có bệnh nền thường sức đề kháng yếu, dùng thuốc thanh nhiệt quá mạnh dễ mệt, chán ăn, tụt huyết áp.
Bổ chính, kiện tỳ vị để nâng sức đề kháng, giúp cơ thể tự “dọn dẹp” độc tố. Chỉ khi Tỳ vị khỏe thì ăn ngon, ngủ tốt, khí huyết đầy đủ nuôi da.
Điều hòa can thận, dưỡng huyết để ổn định cơ địa lâu dài, ngăn tái phát. Chỉ khi Can thận vững thì huyết mạch thông, da được nuôi dưỡng liên tục.
Mời cô bác anh chị xem video để hiểu rõ hơn về nguyên tắc điều trị viêm da cơ địa của tôi
Quá trình điều trị thường chia thành 3 giai đoạn:
Giai đoạn xử lý triệu chứng:
Khi bệnh nhân đang trong giai đoạn ngứa ngáy dữ dội, tôi sẽ ưu tiên sử dụng các vị thuốc có tác dụng thanh nhiệt, tiêu viêm như kim ngân hoa, thổ phục linh, liên kiều. Các vị này giúp làm dịu cơn ngứa, giảm sưng đỏ và tiêu viêm ngay lập tức.
Giai đoạn điều trị căn nguyên:
Sau khi triệu chứng đã giảm, tôi sẽ tập trung vào việc bổ thận, bổ phế, cân bằng khí huyết. Các vị như hoàng kỳ, bạch truật, đan sâm sẽ được dùng để hỗ trợ chức năng thận, tăng cường miễn dịch và ổn định cơ thể, từ đó giúp ngăn ngừa tái phát.
Giai đoạn dự phòng tái phát:
Trong giai đoạn này, tôi sẽ dùng các vị thuốc bổ khí huyết, tăng cường sức đề kháng như kỷ tử, hoài sơn, cam thảo. Những vị này giúp duy trì sức khỏe toàn diện, bảo vệ da lâu dài, đồng thời giúp bệnh nhân kiểm soát tốt các bệnh nền, giảm thiểu nguy cơ tái phát viêm da cơ địa.
Không có đơn thuốc “chung” cho tất cả mọi người. Mỗi cô bác anh chị khi đến khám, tôi đều bắt mạch, xem lưỡi, hỏi kỹ tiền sử bệnh nền, thuốc đang dùng, thậm chí cả thói quen ăn ngủ. Sau đó điều chỉnh thành phần trong đơn thuốc sao cho hiệu quả, an toàn nhất.
Người có bệnh nền, như tiểu đường, huyết áp cao hay các bệnh lý về gan, thận sẽ có cơ địa và thể trạng khác biệt so với người bình thường. Các bệnh nền này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hấp thu và chuyển hóa thuốc. Vì vậy, nếu dùng thuốc quá mạnh hoặc không phù hợp, cơ thể có thể không chịu được, dẫn đến tác dụng phụ nghiêm trọng.
Mới đây, tôi cũng thăm khám cho chị Lan, là một bệnh nhân bị viêm da cơ địa mãn tính đã nhiều năm. Tuy nhiên, ngoài vấn đề về da, chị còn mắc bệnh tiểu đường type 2 đã được 5 năm. Trong phương thuốc của bạn Lan, tôi có gia thêm các vị thuốc bổ thận, kiện tỳ, giúp tăng cường chức năng miễn dịch, điều hòa khí huyết, đặc biệt là giúp ổn định đường huyết như sâm ngọc linh, hoài sơn, cẩu tích,…
Thời gian điều trị
Thông thường, với bệnh nhân có bệnh nền, thời gian điều trị viêm da cơ địa sẽ kéo dài từ 2 – 4 tháng, tùy thuộc vào mức độ bệnh và tình trạng bệnh nền của mỗi người. Đối với Đông y, việc điều trị từ gốc, bổ tạng phủ, điều hòa khí huyết và tăng cường miễn dịch cần thời gian để thuốc phát huy tác dụng.
Lời gửi gắm của bác sĩ Phương
Cô bác anh chị ạ, viêm da cơ địa dù mạn tính vẫn hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu mình điều trị đúng cách và kiên trì. Đừng nản lòng vì quá khứ tái đi tái lại, bởi cơ thể mình có khả năng tự phục hồi rất lớn – chỉ cần ta cho nó thời gian và sự hỗ trợ đúng.
Nếu đang bị viêm da kèm bệnh nền, hãy tìm phương pháp điều trị vừa chăm ngoài da, vừa bồi bên trong. Một khi tạng phủ khỏe, khí huyết lưu thông, thì làn da sẽ là “tấm gương” phản chiếu sức sống mới của cơ thể.
Thầy thuốc Ưu tú, bác sĩ CKII Lê Phương.
