Viêm âm đạo do vi khuẩn: Nguyên nhân, Biểu hiện và Phương pháp điều trị

Viêm âm đạo do vi khuẩn là một tình trạng phổ biến ở phụ nữ, gây ra các triệu chứng khó chịu như ngứa, khí hư có mùi hôi và đau khi quan hệ. Đây là một bệnh lý phụ khoa có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vi khuẩn gây viêm âm đạo chủ yếu là do sự mất cân bằng vi khuẩn có lợi và vi khuẩn gây hại trong âm đạo. Mặc dù tình trạng này không phải lúc nào cũng nghiêm trọng, nhưng nếu để lâu dài mà không điều trị, nó có thể dẫn đến các biến chứng như nhiễm trùng vùng chậu hoặc ảnh hưởng đến khả năng mang thai. Việc hiểu rõ nguyên nhân và triệu chứng của bệnh giúp phụ nữ có thể nhận diện và điều trị sớm, tránh được những tác hại không mong muốn.

Định nghĩa viêm âm đạo do vi khuẩn

Viêm âm đạo do vi khuẩn là tình trạng mất cân bằng hệ vi sinh vật trong âm đạo, dẫn đến sự phát triển quá mức của các vi khuẩn có hại như Gardnerella vaginalis. Khi hệ vi khuẩn có lợi trong âm đạo bị suy giảm, vi khuẩn gây hại sẽ phát triển và gây viêm, dẫn đến các triệu chứng như ngứa, đau, khí hư có mùi hôi khó chịu. Đây là một bệnh lý thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản và có thể tái phát nhiều lần nếu không được điều trị đúng cách.

Nguyên nhân gây viêm âm đạo do vi khuẩn

Viêm âm đạo do vi khuẩn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là các yếu tố phổ biến gây ra tình trạng này.

Nguyên nhân do bệnh lý

• Mất cân bằng hệ vi sinh vật âm đạo: Hệ vi sinh vật âm đạo bình thường có sự cân bằng giữa vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại. Khi vi khuẩn có lợi (như Lactobacillus) bị giảm sút, vi khuẩn có hại như Gardnerella vaginalis sẽ phát triển và gây viêm.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu: Vi khuẩn từ đường tiểu có thể lan ra và gây viêm âm đạo, làm tăng nguy cơ bị viêm âm đạo do vi khuẩn.
• Dị ứng hoặc viêm nhiễm do các tác nhân hóa học: Các sản phẩm vệ sinh phụ nữ chứa hóa chất mạnh hoặc dung dịch sát khuẩn có thể gây kích ứng, làm mất cân bằng vi sinh vật trong âm đạo.
• Sự thay đổi hormone: Mức độ hormone thay đổi, đặc biệt là trong thai kỳ, khi sử dụng thuốc tránh thai hoặc khi bước vào giai đoạn mãn kinh, có thể làm tăng nguy cơ phát triển viêm âm đạo do vi khuẩn.

Nguyên nhân không do bệnh lý

• Vệ sinh kém hoặc không đúng cách: Việc sử dụng dung dịch vệ sinh không phù hợp, thụt rửa âm đạo quá sâu hoặc không vệ sinh đúng cách có thể gây tổn thương cho niêm mạc âm đạo, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn gây hại phát triển.
• Quan hệ tình dục không an toàn: Quan hệ tình dục không bảo vệ với nhiều bạn tình có thể làm tăng khả năng tiếp xúc với các tác nhân gây viêm nhiễm, trong đó có vi khuẩn gây viêm âm đạo.
• Thói quen sử dụng quần lót không thông thoáng: Quần lót bó sát, không thấm hút mồ hôi hoặc được làm từ chất liệu không thoáng khí có thể tạo môi trường ẩm ướt, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển trong vùng kín.
• Sử dụng thuốc kháng sinh kéo dài: Việc sử dụng kháng sinh lâu dài có thể tiêu diệt các vi khuẩn có lợi trong âm đạo, làm mất cân bằng hệ vi sinh vật, dẫn đến tình trạng viêm âm đạo do vi khuẩn.

Biểu hiện viêm âm đạo do vi khuẩn

Viêm âm đạo do vi khuẩn có thể biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau, làm ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày của người mắc phải. Dưới đây là các biểu hiện phổ biến của tình trạng này.

• Khí hư có mùi hôi: Đây là triệu chứng đặc trưng của viêm âm đạo do vi khuẩn, khí hư thường có mùi tanh, đôi khi còn có mùi cá, đặc biệt là sau khi quan hệ tình dục.
• Ngứa và kích ứng âm đạo: Người bệnh có thể cảm thấy ngứa, rát hoặc khô âm đạo, nhất là khi mặc quần áo chật hoặc sau khi quan hệ tình dục.
• Đau khi quan hệ tình dục: Cảm giác đau hoặc khó chịu khi quan hệ tình dục cũng là một triệu chứng của viêm âm đạo do vi khuẩn.
• Sưng và đỏ ở vùng âm đạo: Viêm âm đạo có thể gây sưng tấy và đỏ vùng âm đạo, đôi khi có cảm giác đau nhức hoặc khó chịu.
• Tiểu buốt, tiểu rắt: Vi khuẩn có thể lây lan từ âm đạo đến niệu đạo, gây ra cảm giác tiểu buốt, tiểu rắt hoặc thậm chí là tiểu khó.

Biến chứng của viêm âm đạo do vi khuẩn

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, viêm âm đạo do vi khuẩn có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe phụ nữ. Dưới đây là các biến chứng có thể gặp phải.

• Nhiễm trùng vùng chậu: Viêm âm đạo do vi khuẩn có thể lan rộng lên các bộ phận khác trong hệ sinh dục, gây viêm nhiễm vùng chậu, dẫn đến tình trạng đau bụng dưới, rối loạn kinh nguyệt và có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
• Tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục: Viêm âm đạo do vi khuẩn làm suy yếu niêm mạc âm đạo, tạo điều kiện cho các tác nhân gây bệnh khác xâm nhập và lây nhiễm, bao gồm các bệnh lây qua đường tình dục như HIV, lậu hoặc giang mai.
• Khó thụ thai: Viêm âm đạo do vi khuẩn kéo dài có thể gây viêm nhiễm trong tử cung, ảnh hưởng đến quá trình thụ thai và làm tăng nguy cơ vô sinh ở phụ nữ.
• Sự tái phát bệnh: Nếu không điều trị dứt điểm, tình trạng này có thể tái phát nhiều lần, gây phiền phức và khó khăn trong việc điều trị lâu dài.
• Nhiễm trùng sau sinh hoặc sau phẫu thuật: Phụ nữ đang mang thai hoặc vừa sinh con có nguy cơ cao bị nhiễm trùng âm đạo do vi khuẩn, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng cho cả mẹ và bé, đặc biệt trong giai đoạn hậu phẫu thuật hoặc sau sinh mổ.

Đối tượng có nguy cơ cao

Viêm âm đạo do vi khuẩn có thể xảy ra với bất kỳ phụ nữ nào, nhưng một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn. Những người thuộc nhóm nguy cơ này cần chú ý hơn đến các triệu chứng và có biện pháp phòng ngừa hợp lý.

• Phụ nữ đang trong độ tuổi sinh sản: Đây là nhóm đối tượng dễ mắc phải viêm âm đạo do vi khuẩn nhất, đặc biệt là những phụ nữ có đời sống tình dục hoạt động hoặc thay đổi bạn tình thường xuyên.
• Phụ nữ mang thai: Thay đổi nội tiết tố trong thai kỳ có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh vật âm đạo, làm tăng nguy cơ mắc viêm âm đạo do vi khuẩn. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể gây sinh non hoặc ảnh hưởng đến sức khỏe thai nhi.
• Phụ nữ sử dụng thuốc tránh thai nội tiết: Thuốc tránh thai có thể làm thay đổi mức độ hormone trong cơ thể, dẫn đến sự mất cân bằng trong hệ vi sinh vật âm đạo, tạo điều kiện cho vi khuẩn gây hại phát triển.
• Phụ nữ sử dụng kháng sinh kéo dài: Việc sử dụng thuốc kháng sinh trong thời gian dài có thể tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi và có hại trong âm đạo, gây mất cân bằng và làm tăng nguy cơ viêm âm đạo do vi khuẩn.
• Phụ nữ có hệ miễn dịch yếu: Những người bị suy giảm miễn dịch, bao gồm những người mắc bệnh tiểu đường, HIV/AIDS hoặc đang điều trị ung thư, có nguy cơ cao bị viêm âm đạo do vi khuẩn do khả năng chống lại nhiễm trùng giảm sút.
• Phụ nữ có thói quen vệ sinh không đúng cách: Việc thụt rửa âm đạo quá sâu hoặc sử dụng các sản phẩm vệ sinh chứa hóa chất mạnh có thể làm thay đổi môi trường âm đạo, dễ dàng tạo điều kiện cho vi khuẩn gây viêm phát triển.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Mặc dù viêm âm đạo do vi khuẩn không phải lúc nào cũng nghiêm trọng, nhưng có một số dấu hiệu và triệu chứng bạn không nên bỏ qua. Khi gặp phải những triệu chứng dưới đây, việc tham khảo ý kiến bác sĩ là cần thiết để điều trị kịp thời.

• Khí hư có mùi hôi mạnh: Nếu bạn nhận thấy khí hư có mùi tanh hoặc mùi cá không tự khỏi, đặc biệt là mùi sau khi quan hệ tình dục, bạn nên tìm đến bác sĩ để kiểm tra và điều trị.
• Ngứa hoặc cảm giác khó chịu ở vùng âm đạo: Cảm giác ngứa, rát hoặc đau nhức tại vùng âm đạo kéo dài không giảm có thể là dấu hiệu của viêm âm đạo do vi khuẩn. Đây là lúc bạn cần gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.
• Đau khi quan hệ tình dục: Đau trong khi quan hệ tình dục là một triệu chứng không nên bỏ qua. Nếu tình trạng này kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ để tìm hiểu nguyên nhân.
• Tiểu buốt, tiểu rắt: Nếu bạn gặp phải tình trạng tiểu buốt hoặc tiểu rắt kèm theo cảm giác đau hoặc khó chịu, có thể vi khuẩn đã lây lan từ âm đạo lên niệu đạo, gây ra nhiễm trùng đường tiểu. Việc điều trị kịp thời là rất quan trọng.
• Triệu chứng tái phát nhiều lần: Nếu tình trạng viêm âm đạo do vi khuẩn tái phát nhiều lần, bạn cần đến gặp bác sĩ để xác định nguyên nhân và có phương pháp điều trị lâu dài.

Chẩn đoán viêm âm đạo do vi khuẩn

Chẩn đoán viêm âm đạo do vi khuẩn cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa sau khi thăm khám lâm sàng. Việc chẩn đoán chính xác là cơ sở để có phương án điều trị thích hợp. Các bước chẩn đoán bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành khám vùng kín để đánh giá các triệu chứng như khí hư có mùi hôi, tình trạng sưng tấy hoặc đỏ ở vùng âm đạo. Khám lâm sàng giúp bác sĩ xác định liệu có dấu hiệu viêm nhiễm nào không.
• Lấy mẫu dịch âm đạo: Bác sĩ sẽ sử dụng một công cụ nhỏ để lấy mẫu dịch âm đạo và kiểm tra dưới kính hiển vi. Việc này giúp phát hiện sự hiện diện của các vi khuẩn gây viêm âm đạo, đặc biệt là Gardnerella vaginalis, vi khuẩn chủ yếu gây ra tình trạng này.
• Xét nghiệm pH âm đạo: Môi trường âm đạo khỏe mạnh thường có độ pH dao động từ 3.8 đến 4.5. Nếu độ pH của âm đạo cao hơn mức này, đó có thể là dấu hiệu của viêm âm đạo do vi khuẩn.
• Xét nghiệm sinh học phân tử: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm sinh học phân tử để xác định chính xác loại vi khuẩn gây viêm, giúp việc điều trị trở nên chính xác và hiệu quả hơn.

Cách phòng ngừa viêm âm đạo do vi khuẩn

Phòng ngừa viêm âm đạo do vi khuẩn là một phần quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe sinh sản của phụ nữ. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả để giảm nguy cơ mắc bệnh:

• Vệ sinh vùng kín đúng cách: Vệ sinh âm đạo bằng nước sạch và các sản phẩm vệ sinh nhẹ nhàng, không chứa hóa chất mạnh, giúp duy trì cân bằng vi sinh vật âm đạo. Tránh thụt rửa âm đạo sâu, vì điều này có thể làm phá vỡ hệ vi sinh vật có lợi.
• Quan hệ tình dục an toàn: Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục để giảm nguy cơ nhiễm vi khuẩn và các bệnh lây qua đường tình dục khác. Điều này giúp bảo vệ sức khỏe vùng kín, đặc biệt là khi có nhiều bạn tình hoặc quan hệ tình dục không bảo vệ.
• Tránh sử dụng thuốc kháng sinh không cần thiết: Việc lạm dụng kháng sinh có thể làm gián đoạn hệ vi sinh vật âm đạo, làm tăng nguy cơ viêm âm đạo do vi khuẩn. Chỉ sử dụng kháng sinh khi có sự chỉ định của bác sĩ.
• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Một chế độ ăn cân đối và giàu dinh dưỡng giúp tăng cường hệ miễn dịch và duy trì sức khỏe âm đạo. Việc ăn các thực phẩm giàu probiotic như sữa chua có thể hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh vật trong âm đạo.
• Thường xuyên thay đồ lót sạch: Mặc quần lót từ chất liệu cotton thoáng khí giúp giảm tình trạng ẩm ướt ở vùng kín, hạn chế sự phát triển của vi khuẩn gây viêm. Nên thay quần lót thường xuyên, đặc biệt là trong những ngày có kinh nguyệt.
• Đi khám sức khỏe định kỳ: Việc đi khám phụ khoa định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe vùng kín, bao gồm viêm âm đạo do vi khuẩn, từ đó có biện pháp điều trị kịp thời.

Phương pháp điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn

Việc điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn cần được thực hiện sớm và đúng cách để tránh các biến chứng nghiêm trọng. Phương pháp điều trị có thể bao gồm việc sử dụng thuốc, các biện pháp không dùng thuốc và một số phương pháp từ y học cổ truyền.

Điều trị bằng thuốc

Thuốc là phương pháp chính được sử dụng trong điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn. Việc sử dụng thuốc giúp tiêu diệt vi khuẩn gây viêm và phục hồi lại hệ vi sinh vật âm đạo.

• Kháng sinh đường uống: Thuốc kháng sinh thường được bác sĩ chỉ định để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh. Một trong những loại thuốc thường được sử dụng là Metronidazole, được chỉ định để điều trị viêm âm đạo do Gardnerella vaginalis. Metronidazole có thể dùng dưới dạng viên nén hoặc gel bôi, tùy vào mức độ nghiêm trọng của bệnh.
• Kháng sinh đường âm đạo: Bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng sinh dạng gel hoặc viên nén đặt trực tiếp vào âm đạo, giúp tác động trực tiếp đến khu vực bị viêm mà không làm ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật trong cơ thể. Clindamycin là một thuốc kháng sinh phổ biến trong điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn. Thuốc này giúp diệt các vi khuẩn gây viêm mà không làm ảnh hưởng đến vi khuẩn có lợi.
• Thuốc chống nấm: Mặc dù viêm âm đạo do vi khuẩn không phải là nhiễm trùng nấm, nhưng đôi khi viêm có thể gây ra sự phát triển của nấm men. Fluconazole là thuốc chống nấm có thể được sử dụng trong trường hợp này, giúp giảm thiểu sự phát triển của nấm men khi nó xuất hiện đồng thời với viêm âm đạo.

Việc sử dụng thuốc kháng sinh cần được bác sĩ hướng dẫn và theo dõi chặt chẽ để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh kháng thuốc.

Điều trị không dùng thuốc

Ngoài việc sử dụng thuốc, một số biện pháp điều trị không dùng thuốc cũng rất quan trọng để hỗ trợ quá trình điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn, giúp giảm thiểu các triệu chứng và ngăn ngừa tái phát.

• Vệ sinh đúng cách: Việc duy trì vệ sinh vùng kín sạch sẽ, không sử dụng các sản phẩm vệ sinh có chứa hóa chất mạnh hoặc dung dịch thụt rửa âm đạo có thể làm mất cân bằng vi sinh vật trong âm đạo. Sử dụng nước sạch và các sản phẩm vệ sinh dịu nhẹ là cách tốt để bảo vệ âm đạo khỏi các tác nhân gây bệnh.
• Sử dụng quần lót cotton thoáng khí: Quần lót bằng cotton giúp vùng kín luôn khô ráo và thoáng mát, giảm thiểu độ ẩm tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Nên thay quần lót thường xuyên, đặc biệt là trong những ngày có kinh nguyệt.
• Kiêng quan hệ tình dục trong thời gian điều trị: Quan hệ tình dục trong khi đang bị viêm âm đạo có thể làm tình trạng viêm trở nên nghiêm trọng hơn và dễ lây nhiễm cho bạn tình. Vì vậy, cần kiêng quan hệ tình dục cho đến khi điều trị dứt điểm.
• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn uống đủ chất và bổ sung thực phẩm giàu probiotic, như sữa chua, có thể giúp tăng cường hệ vi sinh vật có lợi trong cơ thể, từ đó hỗ trợ quá trình điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền cũng có những phương pháp điều trị hiệu quả đối với viêm âm đạo do vi khuẩn, giúp làm dịu các triệu chứng và hỗ trợ sức khỏe phụ khoa. Những bài thuốc từ thảo dược có thể được sử dụng kết hợp với các phương pháp hiện đại để tăng cường hiệu quả điều trị.

• Bài thuốc từ lá trầu không: Lá trầu không có tính kháng viêm, sát khuẩn tự nhiên, giúp giảm triệu chứng ngứa ngáy và mùi hôi khó chịu trong viêm âm đạo. Một số người dùng nước lá trầu không để xông hơi vùng kín, giúp làm sạch và giảm viêm.
• Dùng rễ cây đinh lăng: Rễ cây đinh lăng có tác dụng thanh nhiệt, giải độc và giúp phục hồi các tổn thương tại âm đạo do viêm nhiễm. Các bài thuốc từ rễ cây đinh lăng có thể được sắc uống hoặc dùng để rửa vùng kín.
• Nước rửa từ cây nhọ nồi: Cây nhọ nồi được biết đến với tính năng chống viêm và làm lành vết thương. Nước sắc từ cây nhọ nồi có thể được dùng để rửa vùng kín, giúp làm sạch và giảm viêm nhiễm trong âm đạo.
• Sử dụng thảo dược như cam thảo, hoàng bá: Cam thảo và hoàng bá có tác dụng thanh nhiệt, giải độc và kháng viêm. Những thảo dược này có thể được sử dụng trong các bài thuốc sắc để uống, giúp tăng cường khả năng chống viêm và hồi phục sức khỏe vùng kín.

Mặc dù y học cổ truyền có nhiều phương pháp hỗ trợ điều trị hiệu quả, nhưng cần lưu ý sử dụng các phương pháp này dưới sự hướng dẫn của thầy thuốc chuyên khoa để tránh tác dụng phụ không mong muốn.

Tình trạng viêm âm đạo do vi khuẩn có thể được điều trị hiệu quả nếu người bệnh tuân thủ đúng phác đồ điều trị và áp dụng các biện pháp hỗ trợ hợp lý. Việc kết hợp giữa thuốc Tây, các biện pháp không dùng thuốc và y học cổ truyền sẽ giúp giảm triệu chứng nhanh chóng và ngăn ngừa bệnh tái phát.