Viêm âm đạo do nấm: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Viêm âm đạo do nấm là một trong những vấn đề phụ khoa phổ biến, gây không ít phiền toái cho người bệnh. Tình trạng này xảy ra khi nấm men, đặc biệt là Candida, phát triển quá mức trong âm đạo, dẫn đến các triệu chứng khó chịu như ngứa ngáy, sưng tấy, và khí hư bất thường. Các yếu tố như thay đổi hormone, sức đề kháng yếu, hay thói quen vệ sinh không đúng cách có thể là nguyên nhân gây ra sự phát triển của nấm. Việc hiểu rõ các dấu hiệu và nguyên nhân gây bệnh sẽ giúp chị em nhận diện và có phương pháp điều trị kịp thời, từ đó tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Định nghĩa viêm âm đạo do nấm

Viêm âm đạo do nấm là tình trạng nhiễm trùng âm đạo xảy ra khi nấm men Candida phát triển quá mức. Đây là một bệnh lý phụ khoa khá phổ biến, đặc biệt là ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Nấm Candida vốn có sẵn trong âm đạo ở một lượng nhỏ, nhưng khi có sự mất cân bằng trong môi trường âm đạo, chúng có thể sinh sôi nhanh chóng và gây ra các triệu chứng khó chịu. Triệu chứng điển hình của viêm âm đạo do nấm bao gồm ngứa âm đạo, sưng tấy, cảm giác rát, và khí hư bất thường có màu trắng, đặc như phô mai.

Nguyên nhân gây viêm âm đạo do nấm

Tình trạng này có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là các nguyên nhân chính dẫn đến viêm âm đạo do nấm.

Nguyên nhân do bệnh lý

• Rối loạn nội tiết tố: Các thay đổi hormone, đặc biệt là trong giai đoạn mang thai, khi dùng thuốc tránh thai hoặc trong thời kỳ mãn kinh, có thể làm thay đổi pH âm đạo, tạo điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển.
• Bệnh tiểu đường: Mức đường huyết cao có thể tạo môi trường lý tưởng cho sự phát triển của nấm men. Người bệnh tiểu đường thường có nguy cơ mắc viêm âm đạo do nấm cao hơn, đặc biệt khi đường huyết không được kiểm soát tốt.
• Suy giảm miễn dịch: Các bệnh lý như HIV/AIDS, ung thư hoặc việc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch có thể làm suy giảm khả năng tự bảo vệ của cơ thể, khiến nấm dễ dàng xâm nhập và gây bệnh.
• Bệnh viêm loét âm đạo: Viêm loét âm đạo do các vi khuẩn hoặc các bệnh lý phụ khoa khác có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh trong âm đạo, tạo điều kiện cho nấm men phát triển.

Nguyên nhân không do bệnh lý

• Thói quen vệ sinh không đúng cách: Vệ sinh vùng kín quá sạch sẽ hoặc sử dụng các sản phẩm có tính tẩy rửa mạnh như xà phòng có thể làm thay đổi môi trường âm đạo, tạo điều kiện cho nấm phát triển. Ngược lại, vệ sinh không đủ sạch sẽ cũng có thể khiến vi khuẩn và nấm dễ phát triển.
• Dùng kháng sinh dài ngày: Kháng sinh có thể giết chết cả các vi khuẩn có lợi trong âm đạo, làm mất cân bằng hệ vi sinh, tạo cơ hội cho nấm phát triển. Việc sử dụng kháng sinh kéo dài, đặc biệt là trong điều trị các bệnh nhiễm trùng, là một yếu tố nguy cơ.
• Mặc quần lót chật và không thoáng khí: Quần lót chật và không thấm hút tốt có thể tạo môi trường ẩm ướt trong âm đạo, tạo điều kiện cho nấm và vi khuẩn phát triển. Việc chọn lựa quần lót từ chất liệu cotton thay vì vải tổng hợp có thể giúp hạn chế nguy cơ này.
• Quan hệ tình dục không an toàn: Quan hệ tình dục có thể truyền vi khuẩn và nấm men từ bạn tình, đặc biệt là khi có sự thay đổi trong hệ vi sinh vật âm đạo. Việc quan hệ tình dục không an toàn hoặc với nhiều bạn tình có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Viêm âm đạo do nấm không phải là bệnh lý quá nghiêm trọng nhưng nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Biểu hiện viêm âm đạo do nấm

Viêm âm đạo do nấm gây ra các triệu chứng khá dễ nhận biết, giúp người bệnh phát hiện sớm và kịp thời điều trị. Các biểu hiện này có thể thay đổi tùy theo mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng sức khỏe của mỗi người.

• Ngứa âm đạo và vùng kín: Ngứa rát là triệu chứng điển hình của viêm âm đạo do nấm, thường xảy ra ở khu vực âm đạo và xung quanh. Ngứa có thể kèm theo cảm giác bỏng rát.
• Khí hư bất thường: Khí hư xuất hiện nhiều hơn bình thường, có màu trắng đục hoặc trắng như phô mai, đặc và có mùi nhẹ hoặc không mùi.
• Sưng tấy vùng âm đạo: Viêm nhiễm do nấm có thể làm cho âm đạo và vùng kín bị sưng tấy, đỏ và cảm giác đau khi chạm vào.
• Đau khi quan hệ tình dục: Người bệnh có thể cảm thấy đau hoặc khó chịu khi quan hệ tình dục do viêm nhiễm và sưng tấy.
• Tiểu buốt, tiểu khó: Một số phụ nữ có thể gặp phải triệu chứng tiểu buốt, tiểu khó hoặc cảm giác không thoải mái khi đi tiểu do viêm nhiễm lan sang niệu đạo.
• Đau khi thăm khám phụ khoa: Khi bác sĩ thăm khám, bệnh nhân có thể cảm thấy đau và khó chịu tại khu vực âm đạo, đặc biệt khi có sự viêm nhiễm nặng.

Biến chứng viêm âm đạo do nấm

Nếu không được điều trị kịp thời, viêm âm đạo do nấm có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe phụ khoa của chị em. Những biến chứng này cần được chú ý và can thiệp sớm.

• Tái phát nhiều lần: Viêm âm đạo do nấm có thể tái phát nhiều lần nếu không được điều trị triệt để. Việc tái phát kéo dài có thể làm cho bệnh trở nên khó điều trị hơn và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
• Nhiễm trùng lan rộng: Nếu không điều trị đúng cách, nấm có thể lan rộng ra các bộ phận khác như cổ tử cung, tử cung, vòi trứng, và gây viêm nhiễm phụ khoa nghiêm trọng. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
• Tăng nguy cơ nhiễm trùng lây qua đường tình dục: Viêm âm đạo do nấm có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây qua đường tình dục nếu không được kiểm soát đúng cách.
• Ảnh hưởng đến thai kỳ: Phụ nữ mang thai bị viêm âm đạo do nấm có thể gặp phải các vấn đề như sinh non, nhiễm trùng cho thai nhi hoặc ảnh hưởng đến quá trình sinh nở.
• Khó khăn trong việc điều trị: Khi bệnh viêm âm đạo do nấm kéo dài và không được điều trị đúng cách, việc sử dụng thuốc kháng nấm có thể trở nên kém hiệu quả do kháng thuốc, làm cho tình trạng bệnh không được cải thiện hoặc dễ tái phát.

Vì vậy, nhận diện sớm các triệu chứng và điều trị viêm âm đạo do nấm đúng cách là rất quan trọng để tránh các biến chứng không mong muốn.

Đối tượng có nguy cơ cao

Viêm âm đạo do nấm có thể xảy ra ở bất kỳ phụ nữ nào, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao mắc bệnh hơn. Việc nhận diện những đối tượng này giúp phòng ngừa và can thiệp sớm khi có dấu hiệu bệnh.

• Phụ nữ mang thai: Trong thời kỳ mang thai, sự thay đổi hormone khiến pH âm đạo thay đổi, tạo điều kiện thuận lợi cho nấm Candida phát triển. Hệ miễn dịch của phụ nữ mang thai cũng có sự thay đổi, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Người sử dụng thuốc tránh thai hoặc điều trị hormone: Việc sử dụng thuốc tránh thai hoặc các liệu pháp hormone có thể làm thay đổi nồng độ estrogen trong cơ thể, từ đó tạo môi trường lý tưởng cho nấm phát triển.
• Phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh: Sự giảm sút của estrogen khi phụ nữ bước vào giai đoạn mãn kinh cũng có thể dẫn đến sự thay đổi pH âm đạo, làm tăng nguy cơ mắc viêm âm đạo do nấm.
• Người mắc bệnh tiểu đường: Mức đường huyết cao có thể gây ra sự thay đổi trong môi trường âm đạo, tạo điều kiện cho nấm men phát triển mạnh mẽ. Người mắc bệnh tiểu đường không được kiểm soát tốt dễ gặp phải tình trạng này.
• Người suy giảm miễn dịch: Các bệnh lý như HIV/AIDS, ung thư, hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch khiến cơ thể dễ bị tấn công bởi các vi khuẩn, virus và nấm men, làm tăng nguy cơ viêm âm đạo do nấm.
• Phụ nữ sử dụng thuốc kháng sinh lâu dài: Việc sử dụng kháng sinh kéo dài có thể giết chết cả các vi khuẩn có lợi trong âm đạo, làm mất cân bằng hệ vi sinh và tạo điều kiện cho nấm men phát triển.
• Phụ nữ có thói quen vệ sinh không đúng cách: Vệ sinh vùng kín quá mức hoặc không đúng cách, như sử dụng xà phòng có tính tẩy rửa mạnh, có thể làm thay đổi pH âm đạo, tạo cơ hội cho nấm phát triển.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Viêm âm đạo do nấm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Do đó, khi có các dấu hiệu sau, bạn nên gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị chính xác.

• Khi có các triệu chứng ngứa rát và sưng tấy: Nếu bạn cảm thấy ngứa, bỏng rát, hoặc sưng tấy vùng kín kéo dài và không có dấu hiệu giảm đi sau vài ngày, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Khí hư có màu sắc bất thường: Khí hư ra nhiều, có màu trắng đục hoặc giống như phô mai và có mùi hôi hoặc không mùi, đây là dấu hiệu cảnh báo viêm âm đạo do nấm.
• Đau khi quan hệ tình dục: Cảm giác đau hoặc khó chịu khi quan hệ tình dục có thể là dấu hiệu của viêm âm đạo do nấm. Đây là triệu chứng cần được điều trị sớm để tránh các biến chứng sau này.
• Đau khi tiểu tiện: Nếu bạn cảm thấy đau hoặc buốt khi đi tiểu, đó có thể là dấu hiệu của viêm âm đạo do nấm, đặc biệt là khi tình trạng này kéo dài hoặc ngày càng nặng hơn.
• Khi bệnh tái phát nhiều lần: Nếu bạn đã từng mắc viêm âm đạo do nấm và bệnh tái phát nhiều lần mặc dù đã điều trị, bạn nên đi khám để tìm nguyên nhân gốc rễ của tình trạng tái phát.
• Khi bạn đang mang thai: Nếu bạn mang thai và gặp phải các triệu chứng của viêm âm đạo do nấm, bạn cần gặp bác sĩ ngay lập tức vì việc điều trị sớm giúp bảo vệ cả mẹ và thai nhi.

Chẩn đoán viêm âm đạo do nấm

Để chẩn đoán chính xác viêm âm đạo do nấm, bác sĩ sẽ thực hiện các bước kiểm tra sau đây.

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ thăm khám vùng âm đạo để kiểm tra các dấu hiệu như sưng tấy, đỏ, ngứa, và khí hư bất thường. Việc khám này giúp xác định mức độ nhiễm trùng và loại nấm có thể gây bệnh.
• Xét nghiệm dịch âm đạo: Bác sĩ sẽ lấy mẫu dịch âm đạo để xét nghiệm, xác định sự hiện diện của nấm Candida. Xét nghiệm này giúp xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh và giúp lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
• Xét nghiệm độ pH âm đạo: Môi trường pH trong âm đạo thay đổi khi có nhiễm trùng. Việc kiểm tra độ pH có thể giúp bác sĩ đánh giá mức độ viêm và chẩn đoán viêm âm đạo do nấm.
• Xét nghiệm tế bào học: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm tế bào học để tìm kiếm sự hiện diện của nấm men hoặc các tế bào bất thường khác trong âm đạo.
• Xét nghiệm huyết thanh: Nếu nghi ngờ có yếu tố bệnh lý nghiêm trọng như tiểu đường hoặc suy giảm miễn dịch, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra mức độ đường huyết hoặc tình trạng miễn dịch của cơ thể.

Cách phòng ngừa viêm âm đạo do nấm

Phòng ngừa viêm âm đạo do nấm là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Những biện pháp đơn giản dưới đây có thể giúp bảo vệ bạn khỏi tình trạng này.

• Vệ sinh vùng kín đúng cách: Vệ sinh vùng kín hàng ngày bằng nước ấm và tránh sử dụng các sản phẩm có tính tẩy rửa mạnh như xà phòng hay sữa tắm. Nên sử dụng các sản phẩm vệ sinh phụ nữ có độ pH phù hợp với môi trường âm đạo.
• Mặc đồ lót thông thoáng: Hãy chọn quần lót làm từ chất liệu cotton, dễ thấm hút và thông thoáng, giúp giảm độ ẩm trong vùng kín. Tránh mặc quần lót quá chật hoặc bằng chất liệu tổng hợp không thấm hút.
• Tránh sử dụng thuốc kháng sinh khi không cần thiết: Việc lạm dụng thuốc kháng sinh có thể tiêu diệt vi khuẩn có lợi trong âm đạo, tạo điều kiện cho nấm phát triển. Chỉ sử dụng kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ.
• Kiểm soát đường huyết: Nếu bạn mắc bệnh tiểu đường, việc kiểm soát mức đường huyết là rất quan trọng để phòng ngừa viêm âm đạo do nấm.
• Quan hệ tình dục an toàn: Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục để giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng, bao gồm viêm âm đạo do nấm.
• Điều trị bệnh lý nền: Nếu bạn có các bệnh lý như tiểu đường, suy giảm miễn dịch hay các vấn đề về nội tiết, việc điều trị kịp thời và duy trì sức khỏe tổng thể sẽ giúp giảm nguy cơ viêm âm đạo do nấm.

Việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa này sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc viêm âm đạo do nấm và duy trì sức khỏe vùng kín lâu dài.

Phương pháp điều trị viêm âm đạo do nấm

Viêm âm đạo do nấm có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và sức khỏe tổng quát của người bệnh. Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp giúp giảm nhanh các triệu chứng và ngăn ngừa bệnh tái phát.

Điều trị bằng thuốc

Điều trị bằng thuốc là phương pháp phổ biến nhất khi mắc viêm âm đạo do nấm. Thuốc giúp tiêu diệt nấm, giảm viêm và ngứa, đồng thời làm phục hồi cân bằng vi sinh vật trong âm đạo.

• Thuốc kháng nấm tại chỗ: Các loại thuốc kháng nấm dạng kem, thuốc mỡ hoặc viên đặt âm đạo thường được sử dụng để điều trị viêm âm đạo do nấm. Một số thuốc phổ biến như:
  • Clotrimazole: Đây là một loại thuốc kháng nấm rất hiệu quả, giúp ngừng sự phát triển của nấm Candida. Thuốc có thể được sử dụng dưới dạng viên đặt âm đạo hoặc kem bôi ngoài.
  • Miconazole: Miconazole cũng là thuốc kháng nấm phổ biến, thường được sử dụng ở dạng kem bôi hoặc viên đặt âm đạo. Nó giúp giảm nhanh các triệu chứng ngứa và viêm.
  • Terconazole: Thuốc này có tác dụng tương tự như Clotrimazole và Miconazole nhưng được chỉ định trong trường hợp nấm kháng thuốc với các loại điều trị thông thường.
• Thuốc kháng nấm uống: Khi viêm âm đạo do nấm tái phát hoặc không đáp ứng với điều trị tại chỗ, bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng nấm dạng uống. Thuốc phổ biến bao gồm:
  • Fluconazole: Fluconazole là thuốc kháng nấm phổ biến được sử dụng trong điều trị viêm âm đạo do nấm. Thông thường, bác sĩ chỉ cần kê đơn một liều duy nhất. Fluconazole có tác dụng tiêu diệt nấm và giúp giảm các triệu chứng viêm nhiễm.
  • Itraconazole: Itraconazole cũng là một lựa chọn khác khi tình trạng viêm âm đạo do nấm không đáp ứng với Fluconazole. Thuốc này có hiệu quả cao trong việc điều trị các dạng nấm kháng thuốc.

Điều trị không dùng thuốc

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, có một số biện pháp điều trị không dùng thuốc mà người bệnh có thể áp dụng để giảm triệu chứng và hỗ trợ quá trình phục hồi. Các phương pháp này giúp cải thiện sức khỏe âm đạo và ngăn ngừa bệnh tái phát.

• Vệ sinh vùng kín đúng cách: Vệ sinh vùng kín bằng nước ấm, tránh sử dụng xà phòng hoặc các sản phẩm tẩy rửa mạnh có thể làm mất cân bằng pH âm đạo, tạo điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển. Các sản phẩm vệ sinh phụ nữ có độ pH phù hợp sẽ giúp giữ cho âm đạo luôn trong trạng thái cân bằng.
• Giữ vùng kín khô thoáng: Quần lót nên được thay thường xuyên và chọn những loại làm từ chất liệu cotton để đảm bảo sự thông thoáng và thấm hút tốt. Tránh mặc quần lót quá chật hoặc chất liệu tổng hợp làm ẩm ướt, dễ tạo môi trường cho nấm phát triển.
• Ăn uống hợp lý: Việc bổ sung các thực phẩm giàu vitamin C và các chất chống oxy hóa có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch, từ đó hỗ trợ cơ thể chống lại nhiễm trùng do nấm. Đồng thời, việc hạn chế các thực phẩm có chứa nhiều đường cũng giúp giảm nguy cơ tái phát bệnh, bởi nấm Candida phát triển mạnh mẽ trong môi trường có lượng đường cao.
• Sử dụng probiotic: Probiotics là các vi khuẩn có lợi giúp phục hồi hệ vi sinh vật âm đạo. Việc sử dụng thực phẩm chứa probiotic như sữa chua có thể giúp tăng cường hệ thống miễn dịch và giúp cân bằng lại môi trường âm đạo.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền cũng có những phương pháp điều trị viêm âm đạo do nấm rất hiệu quả, với các thảo dược giúp kháng viêm, tiêu diệt nấm và cải thiện sức khỏe sinh lý.

• Rễ cây khổ qua: Khổ qua (mướp đắng) là một vị thuốc trong Đông Y, có tác dụng kháng khuẩn và chống viêm. Việc sử dụng nước rễ khổ qua hoặc sắc nước từ khổ qua có thể giúp tiêu diệt nấm và giảm ngứa rát.
• Tỏi: Tỏi là một trong những loại thảo dược có tác dụng kháng khuẩn, kháng nấm rất mạnh. Tỏi có thể được sử dụng dưới dạng tươi hoặc qua chiết xuất để bôi trực tiếp vào vùng âm đạo hoặc kết hợp với các thảo dược khác để làm thuốc uống.
• Cỏ mần trầu: Cỏ mần trầu có tác dụng thanh nhiệt, giải độc và kháng viêm. Nó được sử dụng để sắc lấy nước uống hoặc dùng làm thuốc xông vùng kín giúp làm sạch và tiêu diệt vi khuẩn, nấm men.
• Bài thuốc từ lá trầu không: Lá trầu không có tính kháng khuẩn và kháng nấm mạnh, có thể sử dụng để xông hơi vùng kín hoặc sắc nước tắm. Việc sử dụng lá trầu không giúp làm sạch âm đạo, giảm ngứa và ngăn ngừa sự phát triển của nấm.

Phương pháp điều trị bằng y học cổ truyền tuy hiệu quả nhưng cần được tham khảo và chỉ định của bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình điều trị.

Viêm âm đạo do nấm có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện và xử lý kịp thời. Tùy vào tình trạng bệnh và sự đáp ứng của cơ thể, các phương pháp điều trị sẽ được lựa chọn sao cho phù hợp, giúp giảm nhanh các triệu chứng và ngăn ngừa tái phát.